TẠI SAO NÓI “NAM KHA NHẤT MỘNG”
MÀ KHÔNG NÓI “BẮC KHA NHẤT MỘNG”
Thành
ngữ “Nam kha nhất mộng” 南柯一梦 hình dung một giấc mộng lớn hoặc ví với một trận vui
suông. Thành ngữ có xuất xứ từ tiểu thuyết truyền kì đời Đường Nam Kha Thái thú truyện 南柯太守传. “Nam kha” 南柯chỉ cành lớn của cây hoè ở phía nam, trong tiểu thuyết
chỉ “Nam Kha quận” 南柯郡.
Chủ
nhân của câu chuyện là Thuần Vu Phần 淳于棼, người cuối đời Tuỳ
đầu đời Đường, nhà ở Quảng Lăng 广陵. Trong sân nhà ông
có một cây hoè lớn cành lá sum sê tươi tốt, là nơi hóng mát rất tốt vào đêm hè.
Một lần nọ, Thuần Vu Phần tổ chức sinh nhật, bạn bè thân thích đều đến chúc mừng.
Trong nhất thời cao hứng, ông uống nhiều li. Khi đêm đến, mọi người ra về, một
mình ông ngồi dưới gốc cây hoè hứng mát, bất giác thiếp đi.
Trong
giấc mộng, ông đến nước Đại Hoè An 大槐安, đi lên kinh thành
tham gia Hội thí. Thế là ông đăng kí tham gia, không ngờ khi ra bảng, ông đỗ Trạng
nguyên. Hoàng thượng thấy một nhân tài, khí độ bất phàm, thế là gả công chúa
cho ông. Chính như người ta nói:
Động phòng hoa chúc dạ
Kim bảng đề danh thì
洞房花烛夜
金榜题名时
(Ngày động phòng hoa chúc
Là lúc bảng vàng có nêu tên)
Chẳng
bao lâu, Thuần Vu Phần được phái đến quận Nam Kha đảm nhậm chức Thái thú. Trong
thời gian trấn nhậm, ông dốc lòng ra sức, được bách tính nơi đó đánh giá cao và
yêu quý. Hoàng thượng mấy lần muốn điều ông về kinh thành, nhưng bách tính nơi
đó sau khi nghe nói đã ngăn nơi đầu ngựa, không cho ông rời đi. Thuần Vu Phần rất
cảm động, bèn dâng biểu lên hoàng thượng nói rõ duyên do. Hoàng thượng chuẩn tấu,
lại ban cho nhiều vàng bạc châu báu.
Một năm
nọ, quân địch xâm nhập, nước Đại Hoè An chiến bại. Thừa tướng tiến cử phò mã
Thuần Vu Phần nghinh địch, nhưng Thuần Vu Phần chỉ là một thư sinh yếu đuối,
nào hiểu chiến sách binh pháp, suýt chút nữa bị quân địch bắt đi. Hoàng thượng
chấn nộ, cách chức ông. Thuần Vu Phần giận dữ kêu lớn, cuối cùng tỉnh dậy, chỉ
thấy bầu trời đầy sao, gió hây hây mát, hoá ra chỉ là một giấc mộng.
Thuần
Vu Phần đem giấc mộng đó kể cho mọi người nghe, mọi người cảm thấy vô cùng kì lạ,
liền kéo nhau đến tìm dưới gốc cây hoè lớn, cuối cùng đào được một ổ kiến lớn,
bên cạnh có lối thông đến cành phía nam, có cả một ổ kiến nhỏ khác. Điều mà gọi
là quận Nam Kha chẳng qua là một cành ở tận
đầu phía nam của cây hoè mà thôi.
Điển cố này rất nổi tiếng, thường dùng để biểu thị sự biến ảo vô thường của đời người và cảnh tượng trống không như lấy giỏ tre múc nước.
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 27/9/2022
Nguyên tác Trung văn
Trong quyển
THÚ VỊ VĂN HOÁ TRI THỨC ĐẠI TOÀN
趣味文化知识大全
Thanh Thạch 青石 biên
soạn
Trung Quốc Hoa kiều xuất bản xã,
2013