KHI TRONG SÂN TUYẾT KHI NGOÀI TRỜI TÂY (264)
Sân tuyết: Điển
xuất từ Tống sử 宋史, quyển 428 - Dương Thời truyện 楊時傳:
Dương Thời hựu kiến
Trình Di ư Lạc, Thời cái niên tứ thập hĩ. Nhất nhật kiến Di, Di ngẫu minh toạ,
Thời dữ Du Tạc thị lập bất khứ. Di kí giáo, tắc môn ngoại tuyết thâm nhất xích
hĩ.
楊時又見程頤於洛, 時蓋年四十矣. 一日見頤, 頤偶瞑坐. 時與游酢侍立不去. 頤既覺, 則門外雪深一尺矣.
(Dương Thời lại đến Lạc dương gặp Trình Di, năm đó Dương Thời
40 tuổi. Ngày nọ gặp Trình Di, Trình Di đang ngồi nhắm mắt dưỡng thần. Dương Thời
cùng Du Tạc đứng hầu không rời đi. Khi Trình Di tỉnh giấc, bên ngoài tuyết đã
rơi dày cả thước)
Dương Thời 楊時 tự Trung Lập 中立, từ nhỏ đã thông minh lanh lợi,
rất ham đọc sách, khi gặp một việc chưa thông liền khiêm tốn thỉnh giáo người
khác. Dương Thời nguyện bỏ quan vị, chỉ cầu được gặp Lí học đại sư danh dương tứ
hải là Trình Di 程頤. Sau khi người anh của Trình Di là Trình Hạo 程顥 qua đời, việc cầu học của Dương
Thời không hề suy giảm, hi vọng được Trình Di chỉ điểm. Thế là Dương Thời cùng
bạn là Du Tạc 游酢 đến
Lạc Dương 洛陽. Vất vả lắm mới đến được nhà, nhưng hôm đó gió tuyết nổi lên. Đại
sư Trình Di đương lúc nhắm mắt dưỡng thần, cả hai người không dám làm kinh động,
nên cung kính đứng ngoài cửa. Thời gian trôi qua, Dương Thời và Du Tạc không hề
rời nửa bước, vẫn im lặng đứng ngoài cửa. Đợi đến lúc Trình Di tỉnh giấc, bên
ngoài tuyết đã rơi dày cả thước.
Từ câu
chuyện của Dương Thời và Du Tạc, thành ngữ Trung Quốc có câu “Trình môn lập tuyết”
程門立雪 ý
nói học sinh tôn sư trọng đạo, cung kính cầu học.
“Sân tuyết” ở câu 264 này ý nói nơi học tập.
Trời Tây: Tức Tây phương cực lạc thế giới 西方極樂世界. Ở đây chỉ cảnh chùa.
Bâng khuâng một
mối viễn hoài
Khi trong sân
tuyết, khi ngoài trời tây
(Bích Câu kì ngộ: 263 - 264)
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 16/8/2022