GIẤC HOÈ DỊU DỊU, CHĂN CÙ ÊM ÊM (278)
Giấc hoè: cũng gọi là giấc Nam Kha.
Theo Nam Kha Thái thú truyện 南柯太守传 của Lí Công Tá 李公佐， đời Đường có
thuật một câu chuyện:
Thuần Vu Phần 淳于棼 nằm mộng thấy đến
nước Đại Hoè An 大槐安, cưới được công chúa, đồng
thời làm Thái thú quận Nam Kha 南柯, hưởng mọi vinh hoa phú
quý. Về sau xuất chinh bị bại trận, công chúa cũng qua đời, quốc vương đối với
ông sinh lòng nghi kị, khiển trách đuổi về. Sau khi tỉnh dậy mới biết đó chỉ là
một giấc mộng. Hoá ra nước Đại Hoè An là một tổ kiến dưới gốc một cây hoè lớn ở
sân nhà, quận Nam Kha tức một cành hoè ở phía nam của cây.
(“Thành ngữ đại từ điển”: Bắc Kinh . Thương vụ ấn thư quán Quốc tế hữu hạn công
ti, 2004)
“Giấc hoè”, “giấc Nam Kha” hoặc thành ngữ “Nam Kha nhất mộng” 南柯一梦 dùng để ví vinh hoa phú quý ở đời chẳng qua chỉ là một
giấc mộng. Cũng có khi dùng để ví giấc ngủ. hoặc giấc mơ.
Giấc hoè ở câu 278 này chỉ giấc ngủ.
Chăn
cù: Các từ điển đều chú là một loại chăn (mền) được dệt bằng lông thú.
Chăn (mền) bằng lông dệt ở Cao ly:
Chăn cù gối xếp
(Từ
điển Lê Văn Đức)
Chăn dệt bằng lông thú: chăn cù gối xếp.
(Đại từ điển Tiếng Việt)
Chăn dệt bằng lông (cũ)
(Từ
điển Việt Tân)
Một thứ chăn dệt bằng lông, xem chữ
“cù du”. Chăn cù gối xếp.
(Từ điển Khai Trí)
Một thứ chăn dệt bằng lông: Gối loan
thuyết đóng, chăn cù giá đông
(Nguyễn Gia Thiều)
(Từ điển Thanh Nghị)
https://chunom.net/Tu-dien/Tu-chan-chieu-co-y-nghia-gi-11463.html
Theo ý riêng, dựa theo câu 224 trong Cung oán ngâm:
Gối loan tuyết đóng, chăn cù giá đông
thì “chăn
cù” ở đây là tấm chăn có thêu hình con cù, vì ở vế trước “gối loan” là gối có
thêu hình con chim loan.
Cù 虬
là con rồng nhỏ có sừng trong truyền thuyết thần thoại cổ đại Trung Quốc. Có
thuyết cho là loài rồng nhỏ không có sừng.
Vương Dật 王逸
khi chú Li tao 离骚, Thiên vấn 天问đều nói: có sừng là long, không sừng là cù.
Trong Thượng Lâm phú chú 上林赋注 của Trương Ấp 张揖,
trong Hậu Hán thư - Phùng Diễn truyện chú
后汉书 - 冯衍传注, trong Ngọc
thiên 玉篇, Quảng vận 广韵đều nói: không sừng
là cù. Tuyệt không phải thuyết là con của rồng có sừng.
https://baike.baidu.com/item/%E8%99%AC/5879400
Bóng trăng vừa xế cành ngô
Giấc hoè dìu dịu, chăn cù êm êm
(Bích Câu kì ngộ: 277 - 278)
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 18/8/2022