CUỘC CHIẾN TRƯỜNG KÌ GIỮA TRIỀU THƯƠNG THỜI KÌ CUỐI
VỚI ĐÔNG DI
Khu vực
giữa Trường giang 长江và sông Hoài 江cùng với bán đảo Sơn
Đông 山东 hiện nay, vào triều Thương đã có một dân tộc cổ xưa
cư trú mà dân tộc này có tập quán sinh hoạt và tín ngưỡng văn hoá đều khác với
trung nguyên. Nhân vì vị trí địa lí của họ ở về phía đông nam của vương triều
Thương, nên gọi là “Đông Di” 东夷.
Vào thời
Vũ Đinh 武丁, Đông Di đã có sự tiếp xúc với vương triều Thương,
trong giáp cốt văn có không ít những ghi chép liên quan đến việc vương triều
Thương và đông phương tiến hành chiến tranh. Nữ tướng nổi tiếng của vương triều
Thương – Phụ Hảo 妇好 vợ của
Vũ Đinh, từng thống lĩnh đại quân, giục ngựa trên chiến trường chiến đấu với
đông phương. Trong giáp cốt văn:
囗Ngọ bốc, bốc
tân, trinh vương 囗Phụ Hảo lệnh
chinh Di
囗午卜卜宾贞王囗妇好令征夷
Chính là ghi chép việc Thương vương Vũ Đinh lệnh cho
Phụ Hảo xuất chinh đông phương. Theo truyền thuyết, Phụ Hảo võ nghệ siêu quần,
thâm thông thao lược. Bà không chỉ thân đi trước sĩ tốt, chém tướng nhổ cờ, mà
còn có thể vận trù kế sách nơi màn trướng, quyết thắng chốn ngàn dặm, lập chiến
công hiển hách mở rộng bờ cõi cho vương triều Thương. Lúc Phụ Hảo tham gia chiến
đấu chinh phạt Di phương, vị đại tướng trứ danh Hầu Cáo 侯告dưới sự chỉ huy của bà, trong giáp cốt văn ghi chép về
hành tung của họ, nói rằng:
Trinh vương lệnh Phụ Hảo tùng Hầu Cáo phạt
Di.
Trinh vương [vật] lệnh Phụ Hảo tùng Hầu
[cáo phạt Di].
贞王令妇好从侯告伐夷.
贞王 [勿] 令妇好从侯 [告伐夷].
Do bởi
nhóm Phụ Hảo liền năm công chiến đông phương, khiến đông phương thần phục vương
triều Thương. Sau Vũ Đinh, có thời gian mấy đời, trong giáp cốt văn không thấy
chiến tranh giữa vương triều Thương với đông phương.
Năm
1976, các nhà khảo cổ đã phát hiện phần mộ Phụ Hảo tại Ân Khư 殷墟 An
Dương 安阳, đã cung cấp cho việc nghiên cứu lịch sử đời Thương
và khảo cổ những tư liệu trân quý.
Vương
triều Thương vào giai đoạn cuối, lực lượng Đông Di dần mạnh lên. Do bởi giai cấp
thống trị chủ nô triều Thương ngày càng hủ bại, tăng cường bóc lột đối với các
phương quốc, mâu thuẫn giữa Đông Di với vương triều Thương tiến thêm một bước
sâu sắc, trở thành sự uy hiếp to lớn đối với sự thống trị của vương triều
Thương. Thời đại Đế Ất 帝乙, Đế Tân 帝辛, chiến tranh giữa vương triều Thương với Đông Di liên
miên không dứt. Những cuộc chiến này, không ít giáp cốt văn, kim văn và các văn
hiến cổ đại phản ánh.
Ngày Giáp Tý tháng 9 năm Đế Ất thứ 10,
Thương vương đã bốc vấn việc tiến hành chinh phạt đông phương. Ngày Quý Hợi
tháng 9 nhuần, Đế Ất thống lĩnh đại quân đến đất Cố 雇
(nay là phía bắc Trịnh Châu 郑州). Tại đất Cố lưu lại
6 ngày, sau khi nghỉ ngơi chỉnh đốn quân đội lại tiếp tục tiến lên. Tháng 11
ngày Tân Sửu, Thương vương Đế Ất đến Thương 商
(nay là Thương Khâu 商丘 Hà
Cuộc
tranh đấu giữa vương triều Thương với Đông Di không hề kết thúc ở đây. Năm Đế Ất
thứ 15, lại bộc phát một cuộc chiến quy mô lớn với Đông Di. Đế Ất đích thân thống
lĩnh quân đội xuất chinh, khu vực chiến tranh, phạm vi rộng hơn so với lần trước,
tận đến đất Tề 齐 đất Cố 顾 ở Sơn Đông, cuộc chiến tiến hành cũng kịch liệt, khó
khăn nặng nề hơn so với lần trước. Có mấy chiếc đồng khí có minh văn cuối đời
Thương, ghi chép sự kiện lịch sử Đế Ất năm thứ 15 chinh phạt Đông Di, nổi tiếng
nhất là “Tiểu thần dư tôn” 小臣艅尊. …..
(còn tiếp)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 18/7/2022
Nguồn
TÂY
西周史话
Tác giả: Vương Vũ Tín 王宇信
Trung Quốc quốc tế quảng bá xuất bản xã, 2007