VƯƠNG TIỄN PHẠT SỞ
Lời dẫn
“Vương Tiễn ích binh định Sở địa” 王翦益兵定楚地 (Vương Tiễn tăng cường binh lực để bình định đất Sở) là chiến dịch mang tính quyết định sau khi Tần diệt các nước Hàn, Nguỵ, Triệu, Yên, cuối cùng thống nhất trung nguyên. Tần Vương lúc đầu nhậm dụng Lí Tín 李信 – viên tướng trẻ thiếu kinh nghiệm làm Soái, Lí Tín khinh địch mạo hiểm tấn công, bị quân Sở đánh bại. Đương lúc Tần Thuỷ Hoàng秦始皇 ở vào tình hình khẩn cấp của cuộc chiến bại, Vương Tiễn 王翦 đích thân thống lĩnh 60 vạn quân Tần, chống cự lại thế tấn công mạnh mẽ của quân Sở. Ông mệnh lệnh cho quân Tần kiên trì không chiến đấu, nuôi dưỡng chí khí, tích trữ lương thực, chuẩn bị chu đáo đợi thời cơ. Cuối cùng, quân Tần nắm được thời cơ quân Sở triệt thoái về phía đông, giống trống hăng hái đánh bại quân Sở. Chẳng bao lâu nước Tần diệt được nước Sở hùng mạnh.
二十一年 (乙亥, 公元前 226 年)
冬, 十月, 王翦拔蓟, 燕王及太子率其精兵东保辽东, 李信急追之. 代王嘉遗燕王书, 令杀太子丹以献. 丹匿衍水中, 燕王使使斩丹, 欲以献王, 王复进兵攻之.
王贲伐楚, 取十馀城. 王问于将军李信曰: “吾欲取荆 (1), 于将军度用几何人而足?” 李信曰: “不过用二十万.” 王以问王翦, 王翦曰: “非六十万人不可.” 王曰: “王将军老矣, 何怯也!” 遂使李信, 蒙恬将二十万人伐楚; 王翦因谢病归频阳 (2).
二十二年 (丙子, 公元 前225 年)
王贲伐魏, 引河沟以灌大梁. 三月, 城坏. 魏王假降, 杀之, 遂灭魏.
王使人谓安陵君曰: “寡人欲以五百里地易安陵.” 安陵君曰: “大王加惠, 以大易小, 甚幸. 虽然臣受地于魏之先王, 愿终守之, 弗敢易!” 王义而许之.
李信攻平舆 (3), 蒙恬攻寝 (4), 大破楚军. 信又攻鄢郢, 破之. 于是引兵而西, 与蒙恬会城父 (5). 楚人因随之, 三日三夜不顿舍 (6), 大败李信, 入两壁, 杀七都尉; 李信奔还.
(资治通鉴 - 秦纪)
Phiên âm
Đông, thập nhất niên
(Ất Hợi, công nguyên tiền 226 niên)
Đông,
thập nguyệt, Vương Tiễn bạt Kế, Yên Vương cập thái tử suất kì tinh binh đông bảo
Liêu Đông, Lí Tín cấp truy chi. Đại Vương Gia di Yên Vương thư, lệnh sát thái tử
Đan dĩ hiến. Đan nặc Diễn thuỷ trung, Yên Vương sử sứ trảm Đan, dục dĩ hiến
Vương, Vương phục tiến binh công chi.
Vương
Bôn phạt Sở, thủ thập dư thành. Vương vấn vu tướng quân Lí Tín viết: “Ngô dục
thủ Kinh (1), vu tướng quân độ dụng kỉ hà nhân nhi túc?” Lí Tín viết:
“Bất quá dụng nhị thập vạn.” Vương dĩ vẫn Vương Tiễn, Vương Tiễn viết: “Phi lục
thập vạn nhân bất khả.” Vương viết: “Vương tướng quân lão hĩ, hà khiếp dã!” Toại
sử Lí Tín, Mông Điềm tương nhị thập vạn nhân phạt Sở; Vương Tiễn nhân tạ bệnh
quy Tần Dương (2).
Nhị thập
nhị niên (Bính Tí, công nguyên tiền 225 niên)
Vương
Bôn phạt Nguỵ, dẫn hà câu dĩ quán Đại Lương. Tam nguyệt, hoại thành. Nguỵ Vương
Giả hàng, sát chi, toại diệt Nguỵ.
Vương sử
nhân vị An Lăng Quân viết: “Quả nhân dục dĩ ngũ bách lí địa dịch An Lăng.” An
Lăng Quân viết: “Đại vương gia huệ, dĩ đại dịch tiểu, thậm hạnh. Tuy nhiên, thần
thụ địa vu Nguỵ chi tiên vương, nguyện chung thủ chi, phất cảm dịch!” Vương
nghĩa nhi hứa chi.
Lí Tín
công Bình Dư (3), Mông Điềm công Tẩm (4), đại phá Sở
quân. Tín hựu công Yên Dĩnh, phá chi. Vu thị dẫn binh nhi tây, dữ Mông Điềm hội
Thành phụ. Sở nhân nhân tuỳ chi, tam nhật tam dạ bất đốn xả (6), đại
phá Lí Tín, nhập lưỡng bích, sát thất Đô uý; Lí Tín bôn hoàn.
(Tư trị thông giám – Tần kỉ)
Chú thích
1- Kinh 荆: Tức nước Sở, nhân vì có Kinh sơn 荆山, cho nên lại xưng là Kinh.
2- Tạ bệnh 谢病: Thác bệnh từ quan.
3- Bình Dư 平舆: Tên ấp của Sở.
4- Tẩm 寝: Tên ấp của Sở.
5- Thành Phụ 城父: Tên ấp của Sở.
6- Đốn xả 顿舍: Dừng lại, nghỉ ngơi.
Dịch nghĩa
Năm 21 (Ất Hợi, năm 226 trước công nguyên)
Mùa đông, tháng 10, tướng Tần Vương Tiễn đánh thắng kinh đô
nước Yên là Kế Thành, quốc quân nước Yên và thái tử Đan dẫn tinh binh lui về hướng
đông ý đồ bảo vệ Liêu Đông, tướng Tần Lí Tín dẫn binh gấp đuổi theo. Đại Vương
Triệu Gia đưa thư cho Yên Vương, bảo phải giết thái tử Đan để dâng lên Tần
Vương. Lúc bấy giờ thái tử Đan nấp ở vùng Diễn Thuỷ, Yên Vương lập tức phái sứ
tiết đi đến Diễn Thuỷ giết thái tử Đan, chuẩn bị đem đầu của thái tử dâng lên Tần
Vương, nhưng Tần Vương một lần nữa phát binh đánh Yên.
Tướng Tần Vương Bôn đánh nước Sở, công hãm hơn 10 toà
thành. Tần Vương hỏi tướng quân Lí Tín: “Ta chuẩn bị chiếm lấy nước Sở, theo sự
suy đoán của ông, cần phải dùng bao nhiêu binh lực mới đủ?” Lí Tín đáp rằng: “Bất
quá là 20 vạn.” Tần Vương lại hỏi Vương Tiễn, Vương Tiễn đáp: “Nếu không phải
là 60 vạn người thì không thể.” Tần Vương nói rằng: “Vương tướng quân già rồi,
sao lại khiếp sợ như thế!” Thế là phái Lí Tín, Mông Điềm thống lĩnh 20 vạn người
tấn công nước Sở; Vương Tiễn thác bệnh từ quan, trở về quê nhà Tần Dương.
Năm 22 (Bính Tí, năm 225 trước công nguyên)
Tướng Tần Vương Bôn đem quân chinh phạt nước Nguỵ, tháo nước
Biện Hà cho chảy vào đô thành Đại Lương nước Nguỵ. Tháng 3, thành Đại Lương sụp
đổ Nguỵ Vương Nguỵ Giả đầu hàng, bị quân Tần giết chết. Nước Nguỵ diệt vong.
Tần Vương Doanh Chính sai người nói với An Lăng Quân: “Ta
muốn lấy 50 dặm đất để đổi lấy nước An Quốc của ông.” An Lăng Quân nói rằng: “Đại
vương ngài thi ân huệ cho thần, dùng lớn đổi lấy nhỏ, quả là rất vinh hạnh. Tuy
là như thế, nhưng đất đai tiểu quốc của thần được thụ phong từ tiên vương của
nước Nguỵ, thần nguyện suốt đời giữ lấy, không dám đổi!” Tần Vương khen biết giữ
đạo nghĩa, đồng ý với thỉnh cầu của An Lăng Quân.
Lí Tín tấn công Bình Dư, Mông Điềm tấn công Tẩm Thành, đánh bại quân Sở. Lí Tín lại tấn công Yên Dĩnh, thắng được thành này. Thế là đem quân tiến về hướng tây hội sư cùng Mông Điềm tại Thành Phụ. Quân Sở liền theo sát phía sau quân Tần, ba ngày ba đêm không dừng, quân của Lí Tín bị kéo giãn mệt mỏi không kham nỗi, gặp phải thảm bại. Hai toà quân doanh của quân Tần bị công hạ, 7 viên Đô uý bị giết chết; Lí Tín đào thoát về nước Tần.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 29/6/2022
Nguồn
TƯ TRỊ THÔNG GIÁM
资治通鉴
Bắc Tống . Tư Mã Quang 司马光
Chủ biên: Nhậm Tư Vũ 任思武
Bắc Kinh . Trung Quốc Hoa kiều xuất bản xã, 2013