QUẦN NGHÊ THA THƯỚT, SÓNG TƯƠNG RƯỜM RÀ (96)
Quần nghê: Chiếc váy có màu sắc tươi đẹp như cầu vồng. “Nghê” 霓 tức
vầng sáng cầu vồng. “Nghê thường” 霓裳:chỉ xiêm áo của thần tiên. “Thường” 裳 là phần váy ở dưới, ở trên là y 衣, như trong Sở từ - Cửu ca –
Đông quân 楚辞 - 九歌 - 东君 có câu:
Thanh vân y hề bạch nghê thường
Cử trường thỉ hề xạ Thiên Lang
青云衣兮白霓裳
举长矢兮射天狼
(Lấy thanh vân làm y, lấy bạch nghê làm thường
Giương mũi tên dài bắn sao Thiên Lang hung ác)
Cũng được dùng để ví vũ y nhẹ nhàng thướt tha lay động, như
trong bài Giang
Quý phi uyển chuyển thị quân trắc
Thể nhược bất thăng châu thuý
phiền
Đông tuyết phiêu diêu cẩm bào
noãn
Xuân phong đãng dạng nghê thường
phiên
贵妃宛转侍君侧
体弱不胜珠翠繁
冬雪飘颻锦袍暖
春风荡漾霓裳翻
(Quý phi tha thướt yểu điệu hầu hạ bên cạnh quân vương
Thân thể yếu gầy như không mang nỗi chuỗi ngọc
Tuyết đông nhẹ rơi cảm thấy cẩm bào càng ấm
Gió xuân phơ phất khiến lay động nghê thường)
https://baike.baidu.com/item/%E9%9C%93%E8%A3%B3/5098
“Quần nghê tha thướt” ở đây ý nói những thiếu nữ xinh đẹp với
xiêm áo thướt tha.
Theo
ý riêng, “quần” ở đây chỉ chiếc váy, đối lại với “sóng Tương” ở vế sau. “Quần
Nghê” là chiếc váy có màu sắc tươi đẹp như cầu vồng.
Sóng Tương: “Tương”
湘 tức Tương giang 湘江.
Theo truyền thuyết, ông Thuấn 舜có hai bà phi, tức Nga
Hoàng 娥皇 và Nữ Anh 女英. Hai người này là con của
Đế Nghiêu đế 帝尧, từng giúp ông Thuấn cơ
trí thoát khỏi sự mưu hại của người em là ông Tượng 象. Sau khi ông Thuấn lên ngôi, hai bà đã khuyên ông Thuấn
lấy đức báo oán, đối đãi khoan dung. Mĩ đức của hai bà được ghi vào sử sách, và
được mọi người xưng tụng.
Sau khi Đế Thuấn lên ngôi, đã cùng với hai bà thả thuyền trên biển, trải qua một
giai đoạn trăng mật tươi đẹp. Trong Thập
di kí 拾遗记 của Vương Gia 王嘉 đời Tấn có nói, thuyền của họ dùng hương mao xông khói
bay lên làm cờ, lại lấy cành quế toả mùi thơm làm hoa biểu (trụ biểu - ND), đồng
thời trên đỉnh hoa biểu gắn ngọc cưu 玉鸠điêu khắc tinh xảo, đó
chính là phong hướng tiêu 风向标 (thiết bị
trắc định hướng gió – ND) cổ xưa nhất được ghi chép.
Đế Thuấn lúc về già khi đi tuần sát phương nam đã bệnh và qua đời ở một nơi gọi
là Thương Ngô 苍梧. Vương Tượng Tấn 王象晋đời Minh trong Quần
phương phổ 群芳谱 có nói, Nga
Hoàng và Nữ Anh nghe tin liền đi đến, trên đường đi thương khóc, nước mắt của
hai bà đã rưới lên thân trúc, làm cho thân trúc lấm tấm những vệt đốm mà không
thể nào xoá được, đó chính là “ban trúc” 斑竹, cũng gọi là “Tương phi
trúc” 湘妃竹, “lệ trúc” 泪竹, “Tương giang trúc” 湘江竹, “Tương trúc” 湘竹.
https://baike.baidu.com/item/%E6%B9%98%E5%A6%83/826705
Cũng theo truyền thuyết, hai bà nhảy xuống sông Tương tự tận, hoá thành
thần sông Tương. Từ Tương quân 湘君, Tương phu nhân 湘夫人 của Khuất
Nguyên 屈原trở đi, những nhân vật truyền thuyết này luôn là đối
tượng lí tưởng được các văn nhân kí thác ái tình.
“Sóng Tương rườm rà” ở đây cũng ý nói những thiếu nữ xinh đẹp với xiêm áo thướt tha.
Rành rành xuyến ngọc thoa vàng
Quần Nghê tha thướt, sóng Tương rườm ra
(Bích Câu kì ngộ: 95 - 96)
Lặng nghe những tiếng đoạn trường
Lửa tình dễ đốt, sóng Tương khôn hàn
(Bích Câu kì ngộ: 177 -
178)
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 30/6/2022