PHÁ PHỦ TRẦM
Hạng Vũ tiêu diệt chủ lực quân Tần
(tiếp theo)
Chiến dịch
Định Đào 定陶thắng lợi, đã khiến cho cho đầu óc Chương Hàm 章邯hôn ám, ông ta cho rằng nghĩa quân đất Sở không quan
trọng, bèn dẫn quân vượt sông tiến lên phía bắc, hợp với quân Vương Li 王离 đương
thời từ biên tái triệt thoái về hướng nam, cùng đánh Triệu. Quân Triệu không
kham nỗi, Triệu Vương Hiết 赵王歇, Trương Nhĩ 张耳bị bức phải rút lui về thành Cự Lộc 巨鹿 (nay
là phía tây nam Bình Hương 平乡Hà Bắc 河北). Trần Dư 陈馀thu thập binh Thường
Sơn 常山mấy vạn người, trấn thủ phía bắc Cự Lộc. Chương Hàm mệnh
lệnh Vương Li 王离, Thiệp Gian 涉间 dẫn quân bao vây Cự Lộc, tự mình trấn thủ phía nam Cự
Lộc, đồng thời làm dũng đạo để vận chuyển quân lương. Quân Tần hi vọng dùng
binh lực với ưu thế áp đảo sẽ dễ dàng chiếm lấy Cự Lộc. Quân Triệu nguy trong một
sớm một chiều, liền phái người cầu viện nước Sở. Sở Hoài Vương lấy Tống Nghĩa 宋义làm Thượng tướng quân 上将军,
Hạng Vũ 项羽 làm
Thứ tướng 次次将, Phạm Tăng 范增 làm Mạt tướng 末将,
dẫn quân tiến lên phía bắc cứu Triệu, để kềm chế chủ lực quân Tần tập trung tại
phía bắc Hoàng Hà. Đồng thời với đó, lại phái Lưu Bang 刘邦dẫn
quân thẳng tiến quan trung, áp sát vùng đất tâm phúc của triều Tần. Sở Hoài
Vương “giao ước cùng chư tướng, người nào vào quan trung trước sẽ làm Vương” (Sử kí – Cao Tổ bản kỉ 史记 - 高祖本纪). Trận đại quyết chiến nhằm lật đổ sự thống trị của
triều Tần bắt đầu.
Tống
Nghĩa dẫn quân tiến lên phía bắc cứu Triệu, khi đi đến An Dương 安阳 (nay là phía đông huyện Tào 曹 Sơn Đông 山东), đã án binh bất động, bị chậm mất 46 ngày. Hạng Vũ
thấy hình thế nguy cấp của Cự Lộc, kiến nghị nhanh chóng vượt sông tiến lên
phía bắc, đồng thời áp dụng biện pháp Sở dánh bên ngoài, Triệu ứng bên trong, nội
ngoại giáp công, thì có thể đánh bại quân Tần. Nhưng Tống Nghĩa khiếp sợ không
nghe theo, áp dụng thái độ từ xa mà nhìn, lại thêm ông ta không nghĩ đến việc
năm mất mùa đói kém dân lại nghèo khổ, trong quân không lương thực, bản thân
mình thì rượu chè yến tiệc, khiến Hạng Vũ không kềm được cơn giận. Hạng Vũ nhân
cơ hội lúc sáng sớm, giết chết viên tướng lĩnh khiếp nhược này. Sau khi Tống
Nghĩa chết, Sở Hoài Vương nhậm mệnh Hạng Vũ làm Thượng tướng quân, quân khởi
nghĩa của Anh Bố 英布và Bồ tướng quân 蒲将军
đều quy thuộc sự chỉ huy của Hạng Vũ.
Tháng
12 năm Tần Nhị Thế 秦二世 thứ
3 (năm 207 trước công nguyên), Hạng Vũ trước tiên phái Anh Bố, Bồ tướng quân thống
lĩnh 2 vạn binh lực cứu Cự Lộc, nhưng kết quả trận chiến không lớn. Tiếp đó, Hạng
Vũ dẫn quân chủ lực vượt sông Chương 漳, hạ lệnh toàn quân đục
thuyền đập nồi, mỗi người chỉ mang theo lương thực đủ dùng trong 3 ngày, biểu
thị một trận tử chiến với quân Tần. Đó chính là “phá phủ trầm chu” 破釜沉舟 - một hành động vĩ đại nổi tiếng trong lịch sử. Sau
khi Hạng Vũ vượt sông Chương, nhanh chóng bao vây quân Vương Li, chặt đứt đường
của quân Tần, đoạn tuyệt sự cung ứng quân lương. Trải qua 9 lần chiến đấu kịch
liệt, quân Tần đại bại, tướng Tần Tô Giác 苏觉bị
giết chết, Vương Li bị bắt làm tù binh, Thiệp Gian tự thiêu táng mạng, quân khởi
nghĩa giành được thắng lợi to lớn.
Quân Tần
đại bại tại Cự Lộc, Chương Hàm bị bức phải lui đến Cức Nguyên 棘原 (nay
là phía nam huyện Bình Hương 平乡Hà Bắc 河北), quân Hạng Vũ trấn thủ phía nam sông Chương, quân
hai bên tạm thời hình thành cục diện giằng co.
Tin
quân Tần đại bại truyền đến Hàm Dương 咸阳, Tần Nhị Thế sai
người khiển trách Chương Hàm. Chương Hàm vô cùng sợ, lập tức lệnh cho Trưởng sử
Tư Mã Hân 司马欣 về
Hàm Dương thỉnh thị, kết quả khi Tư Mã Hân đợi 3 ngày, Triệu Cao 赵高cũng không hề quan tâm. Tư Mã Hân chưa thể gặp Triệu
Cao, vì quá sợ nên đã đào thoát về Hà Bắc 河北.
Tư Mã
Hân về đến Cức Nguyên, nói với Chương Hàm: Nay Triệu Cao nắm quyền, chiến mà thắng
thì công nhiều sẽ bị ghen ghét, chiến mà không thắng, thì không thoát khỏi cái
chết, mong Chương Hàm suy nghĩ kĩ để có chủ ý. Lúc bấy giờ Trần Dư cũng viết
thư cho Chương Hàm, khuyên đầu hàng.Cùng lúc đó, Hạng Vũ lại phái Bồ tướng quân
đánh quân Tần ở phía nam sông Chương, Hạng Vũ cũng tại phía trên sông Ô 汙 (nay là phía nam huyện Lâm Chương 临漳 Hà Bắc
河北) đánh bại quân Tần. Chương Hàm trong ngoài đều bị khốn
đốn, rơi vào tuyệt cảnh.
Tháng 7
năm Tần Nhị Thế thứ 3 (năm 207 trước công nguyên), Chương Hàm dẫn hơn 20 vạn
quân Tần, tại Ân Khư 殷墟 phía nam sông Viên 洹 (nay là An Dương 安阳Hà
Thắng lợi trận chiến Cự Lộc đã tiêu diệt chủ lực của quân đội triều Tần, khiến cả cuộc thế đấu tranh phản Tần đã phát sinh sự thay đổi mang tính căn bản. Sự tan rã của đội quân vũ trang chủ lực mà vương triều Tần mượn đó để duy trì sự thống trị đã tuyên cáo giờ phút cuối của vương triều đã tới. Đông thời, nó là điều kiện cực kì có lợi để Lưu Bang thẳng tiến vào quan trung. (hết)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 23/6/2022
Nguyên tác Trung văn
PHÁ PHỦ TRẦM
破釜沉舟, 巨鹿决战
Trong quyển
TẦN HÁN SỬ THOẠI
秦汉史话
Tác giả: Phan Quốc Cơ 潘国基
Bắc Kinh: Trung Quốc quốc tế quảng bá xuất bản xã,
2007