NHẤT TÂM BẤT KHẢ NHỊ DỤNG
Theo Liệt Tử 列子
Thời cổ,
có một người tên Thu 秋, có thuật đánh cờ
cao nhất trong cả nước, nhân vì ông giỏi đánh cờ, nên người ta gọi ông là Dịch
Thu 弈秋 (1). Do bởi Dịch Thu có địa vị rất cao trong số những kì
thủ, ảnh hưởng của ông cũng rất lớn đối với mọi người, thế là có mấy người nảy
sinh lòng không tốt với ông, muốn phá hoại uy tín của ông trong mắt mọi người.
Một ngày nọ, khi Dịch Thu đang đánh cờ với người khác, mấy người này tìm một
cây sáo đến bên cạnh Dịch Thu thổi lên. Khúc nhạc du dương khiến tâm thần Dịch
Thu bất định, kết quả Dịch Thu thua đối thủ. Qua mấy ngày sau, cũng đương lúc Dịch
Thu đánh cờ với người khác, những người đó lại dẫn đến một người giả trang là
xin thỉnh giáo, kết quả là đề xuất một số vấn đề khiến Dịch Thu không thể trả lời.
Dịch Thu một lòng nghĩ đến mấy vấn đề đó, kết quả lại đánh thua cờ. Thế là, mấy
người nọ bắt đầu rêu rao thuật đánh cờ của Dịch Thu không hay, anh ta chỉ là kẻ
lường gạt. Đối với những lời đồn đó, Dịch Thu cảm thấy lo sợ nghi hoặc, cũng cảm
thấy vô cùng đau khổ.
Có một bậc trí giả sau khi biết chuyện, bèn biện hộ cho Dịch Thu. Ông ta cho rằng, Dịch Thu gần đây đánh cờ bị thua thì không thể cho rằng thuật đánh cờ của Dịch Thu không tốt. Ông ta nói, từng có một người rất giỏi toán thuật trong thiên hạ, khi chim hồng bay qua trên đầu và kêu lên, thì ngay cả những đề toán đơn giản ông cũng làm không được. Nhưng điều đó hoàn toàn không phải toán thuật của ông ta không giỏi, mà là bị chim hồng quấy nhiễu. Dịch Thu gần đây đánh cờ bị thua, cũng không phải vần đề ở chỗ thuật đánh cờ, cũng như vậy, Dịch Thu bị nhân tố bên ngoài quấy nhiễu. Hai người họ đều nhân vì tâm tư bị những việc khác cuốn hút, sức chú ý không thể tập trung ở kết quả tính toán và việc đánh cờ. Người mù không thấy, nhưng tai của họ vô cùng thính, đó là do bởi tai của họ chỉ chuyên chú ý nghe. Con ba ba không có tai, những mắt của nó vô cùng nhạy bén, đó là do bởi mắt của nó chỉ chuyên chú nhìn. Người mù và con ba ba thính giác và thị giác có thể đạt đến độ nhạy bén, xem xét kĩ đều không ngoài sự chuyên nhất trong lúc làm việc. Cho nên đối với một người muốn làm tốt công việc, cần phải tinh cần chuyên tâm, tập trung tinh thần, tập trung cao độ sức chú ý. Nếu không, tâm không ở đó, sức chú ý không tập trung, không chuyên chú, muốn thành công thì không thể. Đối với người mà nói, tâm tư không chuyên chú học mà vẫn luôn đọc, tuy có thể mà vào tai, nhưng không hề vào tâm, giống như người điếc ca hát, chẳng qua là bắt chước người khác, đối với bản thân không có ích lợi gì. Mọi người nghe bậc trí giả phân tích, không còn hoài nghi thuật đánh cờ của Dịch Thu nữa. Âm mưu huỷ báng Dịch Thu của mấy người kia cũng bị phá sản.
Chú của người dịch
1- Dịch 弈: Đánh cờ
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 17/5/2022
Nguyên tác Trung văn
NHẤT TÂM BẤT KHẢ NHỊ DỤNG
一心不可二用
Trong quyển
ĐẠO KINH CỐ SỰ
道经故事
Biên soạn: Dương Ngọc Huy 杨玉辉
Tứ Xuyên văn nghệ xuất bản xã, 2002