CHỈ KHỦNG BẠCH ĐÁO VĂN QUÂN ĐẦU
KHÔNG THÁN TỨC (393)
只恐白到文君頭
空嘆息
Chỉ sợ sắc trắng đến trên đầu nàng Văn
Quân
Than thở mãi
Văn Quân 文君: Tức Trác Văn Quân 卓文君,
người Lâm Cung 临邛 quận
Thục 蜀 thời Tây Hán (nay là Cung Lai 邛崃thành phố Thành Đô 成都
tỉnh Tứ Xuyên 四川), được khen là “Trung Quốc cổ đại tứ đại tài nữ” 中国古代四大才女, và là “Thục trung tứ đại tài nữ” 蜀中四大才女. Phụ thân là Trác Vương Tôn 卓王孙,
một người rất giàu ở Lâm Cung.
Tương truyền, Tư mã Tương Như 司马相如là một tài tử được Huyện
lệnh Lâm Cung 林邛 xem là thượng
khách. Trác Văn Quân 卓文君 là một giai
nhân sớm đã goá chồng. Câu chuyện về hai người bắt đầu từ lúc Tư Mã Tương Như đến
nhà họ Trác làm khách, trên đại đường Tư Mã Tương Như đàn khúc “Phụng cầu
hoàng” 凤求凰 nổi tiếng, khúc nhạc có đoạn:
Phượng hề phượng hề quy cố
hương
Ngao du tứ hải cầu kì hoàng
Thời vị ngộ hề vô sở tương
Hà ngộ kim hề thăng tư đường
Hữu diễm thục nữ tại khuê
phòng
Thất nhĩ nhân hà độc ngã
trường
Hà duyên giao cảnh vi uyên
ương
Hồ hiệt hàng hề cộng ngao
tường
凤兮凤兮归故乡
遨游四海求其凰
时未遇兮无所将
何悟今兮升斯堂
有艳淑女在闺房
室迩人遐毒我肠
何缘交颈为鸳鸯
胡颉颃兮共翱翔
(Chim phượng chim phượng bay về
cố hương
Ngao du bốn biển tìm chim
hoàng
Chưa gặp được chim hoàng,
không biết trú nơi nao
Sao đến nhà trong lòng sinh điều
cảm mến
Có người đẹp trong khuê phòng
Người tuy gần nhưng lại tàn nhẫn
với lòng ta
Làm sao có thể được như đôi
uyên ương gối cổ nhau ân ái
Để chim phượng ta và chim
hoàng nàng cùng bay lượn)
Đêm đó, Trác Văn Quân thu thập đồ đạc trốn ra khỏi nhà, hội ngộ cùng Tư Mã
Tương Như sớm đã đợi bên ngoài. Phụ thân của Trác văn Quân biết được vô cùng giận.
Sau khi Trác văn Quân cùng Tư Mã Tương Như về Thành Đô, đối mặt với gia cảnh
nghèo túng, họ lại trở về Lâm Cung mở một tiệm bán rượu, Trác Văn Quân tự mình
đứng bán. Cuối cùng phụ thân của Trác Văn Quân cũng chấp nhận tình yêu của họ.
Về sau Tư Mã tương Như có ý lạnh nhạt
Trác Văn Quân, định nạp cô gái ở Mậu Lăng 茂陵làm
thiếp. Thế là Trác Văn Quân làm bài “Bạch đầu ngâm” 白头吟gởi cho Tương Như.
Ngai như sơn thượng tuyết
Kiểu nhược vân gian nguyệt
Văn quân hữu lưỡng ý
Cố lai tương quyết tuyệt
Kim nhật đẩu tửu hội
Minh đán câu thuỷ đầu
Tiệp điệp ngự câu thượng
Câu thuỷ đông tây lưu
Thê thê phục thê thê
Giá thú bất tu đề
Nguyện đắc nhất tâm nhân
Bạch đầu bất tương li
Trúc can hà niễu niễu
Ngư vĩ hà si si
Nam nhi trọng ý khí
Hà dụng tiền đao vi
皑如山上雪
皎若云间月
闻君有两意
故来相决绝
今日斗酒会
明旦沟水头
躞蹀御沟上
沟水东西流
凄凄复凄凄
嫁娶不须啼
愿得一心人
白头不相离
竹竿何袅袅
鱼尾何簁簁
男儿重意气
何用钱刀为
(Tình yêu phải thuần khiết như
tuyết trên đầu núi
Phải sáng tỏ như trăng giữa
mây trời
Nghe nói chàng có ý định hai
lòng
Cho nên thiếp đến quyết tuyệt
với chàng
Buổi tiệc rượu hôm nay là lần
gặp mặt cuối cùng
Ngày mai chúng ta nơi đầu ngòi
chia tay
Bước chân thiếp chầm chậm men
theo ngòi nước
Cuộc sống ngày trước như dòng
nước quanh co chảy về đông
Thiếp
không như các cô gái khác đau buồn lại đau buồn
Đã gả đi rồi thì không kêu
khóc
Chỉ mong có được một người tâm
đầu ý hợp
Không chia lìa, yêu thương
nhau sống hạnh phúc đến già
Nam nữ tình đầu ý hợp như cần
trúc dài mềm mại
Như cá trong nước hoạt bát
đáng yêu
Nam nhi phải trọng nghĩa trọng
tình
Khi tình yêu chân thành mất đi
thì không có tiền tài châu báu nào có thể bù đắp được)
Tương Như xem xong không ngăn được cảm thán sự tài hoa của Văn Quân, nhớ
lại tình phu thê ân ái ngày trước, cảm thấy xấu hổ muôn phần. Từ đó không nhắc
đến chuyện nạp thiếp nữa. Hai người sống hạnh phúc đến bạc đầu.
https://baike.baidu.com/item/%E5%87%A4%E6%B1%82%E5%87%B0/63800
Câu 393 bản diễn Nôm “Chinh phụ ngâm diễn ca” tương
truyền của Đoàn Thị Điểm diễn Nôm thành hai câu:
Kìa Văn Quân
mỹ miều thủa trước
E tới khi đầu
bạc mà thương
(337 – 338)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 16/02/2022