NGƯU QUỶ XÀ THẦN
牛鬼蛇神
Giải
thích: Chỉ hạng
người quen gây ra sóng gió, như loại yêu ma quỷ quái trong xã hội.
Xuất xứ: Đường . Đỗ Mục 杜牧: Lí Hạ thi tự 李贺诗序.
Lí
Hạ 李贺là
thi nhân đa tài nhưng đoản mệnh thời Đường, chỉ sống có 27 tuổi, nhưng viết
không ít những bài thơ nổi tiếng. Những danh cú của ông như “Hùng kê nhất xướng
thiên hạ bạch” 雄鸡一唱天下白 (Gà
trống gáy lên một tiếng, thiên hạ sáng rõ) (Trí
tửu hành 致酒行), “Hắc vân áp thành thành dục tồi”
黑云压城城欲摧 (Mây đen sà xuống thành, thành
như muốn sụp) (Nhạn Môn Thái thú hành 雁门太守行), đến nay vẫ được truyền tụng và dẫn dụng.
Thơ
của Lí Hạ, cấu tứ độc đáo, từ cú tân kì, có khí phái “Ngữ bất kinh nhân thệ bất
hưu” 语不惊人誓不休
(Câu thơ mà không khiến người ta kinh sợ thì quyết không thôi). Khi ông hãy còn
niên thiếu, đã được văn học gia nổi tiếng là Hàn Dũ 韩愈 tán thưởng. Sau khi thành danh,
thi nhân Đỗ Mục 杜牧đã
viết cho ông “Lí Hạ thi tự” 李贺诗序.
Nhân
vì Lí Hạ có một số tác phẩm ý tứ huyễn tưởng, tưởng tượng phong phú, tràn đầy
màu sắc lãng mạn, cho nên trong Lí Hạ thi
tự Đỗ Mục đã đánh giá về thơ của ông rằng:
Kình kha ngao trịch, ngưu quỷ xà thần, bất
túc dĩ hư hoang huyễn đản dã.
鲸呿鳌掷, 牛鬼蛇神, 不足以虚荒幻诞也.
(Kình
há miệng, ngao nhảy vọt, quỷ đầu trâu, thần mình rắn những loại động vật quái dị,
hình tượng quỷ thần cũng không đủ để ví với sự hư ảo huyễn tưởng trong thơ của
ông)
Câu
này vốn mang ý nghĩa tán mĩ và ca tụng, nhưng hiện nay người ta khi dẫn dụng
câu thành ngữ “ngưu quỷ xà thần” 牛鬼蛇神 hàm nghĩa của nó lại
biến đổi, mang nghĩa chê bai.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 15/01/2022
Nguyên tác Trung văn
NGƯU QUỶ XÀ THẦN
牛鬼蛇神
TRUNG QUỐC THÀNH NGỮ CỐ SỰ TỔNG TẬP
中国成语故事总集
(tập 1)
Chủ biên: Đường Kì 唐麒
Trường Xuân – Thời đại văn nghệ xuất bản xã, 2004