HÀ THUỶ KHÚC NHƯ CÂU (336)
河水曲如鉤
Dòng sông chảy cong như móc câu
Khúc như câu 曲如鉤/曲如钩: Cong như cái móc câu. Theo “Hậu Hán thư” Chí đệ thập tam “Ngũ hành chí nhất . Dao” “后汉书” 志第十三 “五行志一. 谣” có chép:
Cuối thời
Thuận Đế 顺帝, tại kinh đô xuất hiện câu đồng dao:
Trực như huyền, tử đạo biên. Khúc như
câu, phản phong hầu.
直如弦, 死道边. 曲如钩, 反封侯
(Người mà tính tình chính trực,
thẳng như dây đàn, thây bị vất bên đường. Còn kẻ xiểm nịnh gian xảo, cong như
cái móc câu, lại được phong hầu).
Thuận Đế
顺帝qua đời, Hiếu Chất 孝质 (tức Hán Chất Đế
Lưu Toản 汉质帝刘缵 - ND) vận số ngắn ngủi, Đại tướng quân Lương Kí
梁冀muốn lập vua nhỏ để tự chuyên. Thái uý Lí Cố 李固 cho
Hà Thanh Vương 河清王là thông minh nhã tính, lại là người trong thân thuộc,
lập trưởng thì thuận. Nhưng Lương Kí tấu cùng Thái hậu, sách miễn Lí Cố, trưng
dụng Lãi Ngô Hầu 蠡吾侯. Lí Cố bị giam và chết trong ngục, thây phơi bên đường,
còn Thái uý Hồ Quảng 胡广 được phong làm An Lạc
Hương Hầu 安乐乡侯, Tư đồ Triệu Giới 赵戒làm
Trù Đình Hầu 厨亭侯, Tư không Viên Thang 袁汤làm
An Quốc Đình Hầu 安国亭侯.
https://baike.baidu.com/item/%E5%BC%A6%E7%9B%B4%E9%92%A9%E6%9B%B2/8344178
Trong thơ cổ Trung Quốc thường
dùng “khúc như câu” 曲如钩để ví loại người xu phụ, gian tà. Như trong bài Thi tam bách tam thủ 诗三百三首 (bài 122) của
Hàn San 寒山 thời
Đường có đoạn:
Bất dụng tùng hoàng khẩu
Hà tu yếm bạch đầu
Vị năng đoan tự tiễn
Thả mạc khúc như câu
不用从黄口
何须厌白头
未能端似箭
且莫曲如钩
(Không nghe theo những lời con trẻ
Cũng bất tất phải cự tuyệt những lời chỉ bảo của người
già
Nếu chưa thể thẳng ngay như cây tên
Thì cũng chớ cong như móc câu)
http://m.chashiwen.com/shiju/3002702f.html
Trong
bài Tiếu ca hành 笑歌行 của Lí Bạch 李白 cũng có đoạn:
Tiếu hĩ hồ, tiếu hĩ hồ
Quân bất kiến khúc như câu
Cổ nhân tri nhĩ phong công hầu
Quân bất kiến trực như huyền
Cổ nhân tri nhĩ tử đạo biên
笑矣乎笑矣乎
君不见曲如钩
古人知尔封公侯
君不见直如弦
古人知尔死道边
(Thật buồn cười, thật buồn cười
Anh chẳng thấy sao, cong như móc câu
Người xưa biết anh có thể được phong công hầu
Anh chẳng thấy sao, thẳng như dây đàn
Người xưa biết anh có thể sẽ chết bên đường)
https://baike.baidu.com/item/%E7%AC%91%E6%AD%8C%E8%A1%8C/2853804
Và như
trong bài Tả hoài nhị thủ 写怀二首 (bài 1) của Đỗ
Phủ 杜甫có câu:
Đạt sĩ như huyền trực
Tiểu nhân tự câu khúc
达士如弦直
小人似钩曲
(Kẻ sĩ minh trí đạt lí thẳng như dây đàn
Còn kẻ tiểu nhân thì cong tựa móc câu)
https://baike.baidu.com/item/%E5%86%99%E6%80%80%E4%BA%8C%E9%A6%96/12689718
Trong Chinh phụ ngâm, Đặng Trần Côn chỉ mượn cụm
“khúc như câu” 曲如钩 để
chỉ dòng sông uốn khúc.
Câu
336 và câu 335 ở trên:
Vọng quân hà sở kiến
望君何所見
bản diễn Nôm “Chinh phụ ngâm diễn ca” tương truyền của
Đoàn Thị Điểm là:
Sông tây thấy nước dường uốn khúc (285)
Bản Chinh phụ ngâm khúc của Vân Bình Tôn Thất Lương, nxb Tân Việt, in
năm 1953 là:
LŨNG tây thấy nước dường uốn khúc
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 07/12/2021