子路见于孔子, 孔子曰: “智者若何? 仁者若何?”
子路对曰: “智者使人知己, 仁者使人爱己.”
子曰: “可谓士矣.”
子路出, 子贡入, 问亦如之. 子贡对曰: “智者知人, 仁者爱人.”
子曰: “可谓士矣.”
子贡出, 颜回入, 问亦如之. 对曰: “智者自知, 仁者自爱.”
子曰: “可谓士君子矣.”
(孔子家语 - 三恕第九)
Tử Lộ kiến vu Khổng Tử, Khổng Tử viết:
“Trí giả nhược hà? Nhân giả nhược hà?”
Tử Lộ đối viết: “Trí giả sử nhân tri kỉ,
nhân giả sử nhân ái kỉ.”
Tử viết: “Khả vị sĩ hĩ.”
Tử Lộ xuất, Tử Cống nhập, vấn diệc như
chi. Tử Cống đối viết: “Trí giả tri nhân, nhân giả ái nhân.”
Tử viết: “Khả vị sĩ hĩ.”
Tử Cống xuất, Nhan Hồi nhập, vấn diệc
như chi. Đối viết: “Trí giả tự tri, nhân giả tự ái.”
Tử viết: “Khả vị sĩ quân tử hĩ.”
(Khổng Tử gia ngữ - Tam thứ đệ củu)
Tử Lộ
được Khổng Tử triệu kiến. Khổng Tử hỏi rằng: “Như thế nào là người có trí tuệ?
như thế nào là người có nhân đức?”
Tử Lộ
đáp rằng: “Người có trí tuệ sẽ khiến người khác hiểu mình, người có nhân đức sẽ
khiến người khác yêu mến mình.”
Khổng Tử
bảo rằng: “Có thể coi là kẻ sĩ vậy.”
Tử Lộ
lui ra, Tử Cống vào, Khổng Tử cũng hỏi như thế. Tử Cống đáp rằng: “Người có trí
tuệ hiểu biết người khác, người có nhân đức yêu mến người khác.”
Khổng Tử bảo rằng: “Có thể coi
là kẻ sĩ vậy.”
Tử Cống
lui ra, Nhan Hồi vào, Khổng Tử cũng hỏi như thế. Nhan Hồi đáp rằng: “Người có
trí tuệ hiểu biết bản thân mình, người có nhân đức yêu mến bản thân mình.”
Khổng Tử bảo rằng: “Có thể coi là sĩ quân tử vậy.”
Chú của người
dịch
Khổng
Tử gia ngữ 孔子家语: còn gọi
là Khổng thị gia ngữ 孔氏家语, nói tắt là Gia ngữ 家语. Đây là bộ trứ tác của Nho gia, nguyên bản có 27 quyển,
bản hiện nay có 10 quyển, tổng cộng 44 thiên. Khổng Tử gia ngữ ghi lại tư tưởng cùng ngôn hành của Khổng Tử và
môn đệ của Khổng Tử.
Bản Khổng Tử gia ngữ hiện nay gồm 10 quyển,
44 thiên, Vương Túc 王肃 thời Nguỵ chú. Sau sách có phụ thêm bài tự của Vương Túc, và “Hậu tự” 后序.
https://baike.baidu.com/item/%E5%AD%94%E5%AD%90%E5%AE%B6%E8%AF%AD/6656586
Quyển Khổng Tử gia ngữ do Vương Ứng Lân王应麟chủ biên, phần tự của Vương Túc để ở đầu sách và không có phần “Hậu tự”.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 06/11/2021
Nguồn
KHỔNG TỬ GIA NGỮ
孔子家语
Chủ biên: Vương Ứng Lân 王应麟
Trường Xuân . Thời đại văn hoá xuất bản xã, 2003