Dịch thuật: Cảnh Công sở ái mã tử, dục tru ngữ nhân. Án Tử gián (kì 1) (Án Tử Xuân Thu)

 

景公所爱马死欲诛圉人晏子谏

(其一)

    景公使圉人养所爱马 ⁽¹⁾, 暴死 ⁽²⁾. 公怒, 令人操刀解养马者 ⁽³⁾. 是时宴子侍前, 左右执刀而进, 晏子止而问于公曰: “尧, 舜支解人 ⁽⁴⁾, 从何躯始?” 公矍然曰 ⁽⁵⁾: “从寡人始 ⁽⁶⁾.” 遂不支解. 公曰: “以属狱 ⁽⁷⁾.” 晏子曰: “此不知其罪而死. 臣为君数之 ⁽⁸⁾, 使知其罪, 然后致之狱.” 公曰: “可.”

                                                                                   (晏子春秋)

CẢNH CÔNG SỞ ÁI MÃ TỬ DỤC TRU NGỮ NHÂN

ÁN TỬ GIÁN

(kì nhất)

          Cảnh Công sử ngữ nhân dưỡng sở ái mã ⁽¹⁾, bạo tử ⁽²⁾. Công nộ, lệnh nhân thao đao giải dưỡng mã giả ⁽³⁾. Thị thời Án Tử thị tiền, tả hữu chấp đao nhi tiến, Án Tử chỉ nhi vấn vu Cảnh Công viết: “Nghiêu, Thuấn chi giải nhân ⁽⁴⁾, tùng hà khu thuỷ?” Công quắc nhiên viết ⁽⁵⁾: “Tùng quả nhân thuỷ ⁽⁶⁾.” Toại bất chi giải. Công viết: “Dĩ thuộc ngục ⁽⁷⁾.” Án Tử viết: “Thử bất tri kì tội nhi tử. Thần vị quân sổ chi ⁽⁸⁾, sử tri kì tội, nhiên hậu trí chi ngục.” Công viết: “Khả.”

                                                                                    (Án Tử Xuân Thu)

Chú thích

1- Ngữ nhân 圉人: Người nuôi ngựa.

2- Bạo 暴: Đột nhiên.

3- Giải 解: Chi giải 肢解. Khốc hình thời cổ, trước tiên chặt đứt tứ chi tội nhân, sau đó chặt đầu.

4- Chi giải 支解: Giống肢解

5- Quắc nhiên 矍然: Dáng vẻ kinh sợ.

6- Tùng quả nhân thuỷ 从寡人始: Kì thực, đây là câu mà Cảnh Công vội vàng trả lời khi tỉnh ngộ hiểu ra Nghiêu, Thuấn không có hình phạt “chi giải” tội nhân.

7- Thuộc 属: Uỷ thác, giao phó. Ngục 狱: Ngục lại.

8- Sổ 数: Kể ra.

CON NGỰA MÀ CẢNH CÔNG YÊU QUÝ CHẾT

CẢNH CÔNG MUỐN GIẾT NGƯỜI NUÔI NGỰA, ÁN TỬ CAN GIÁN

(kì 1)

          Con ngựa mà Cảnh Công yêu quý sai người nuôi đột nhiên chết. Cảnh Công đại nộ, lệnh cho người cầm đao chặt tay chân người nuôi ngựa. Lúc đó Án Tử đang hầu Cảnh Công, cận thần của Cảnh Công cầm dao tiến tới, Án tử ngăn lại, hỏi Cảnh Công: “Đế Nghiêu Đế Thuấn thời cổ khi “chi giải” tội nhân, trước tiên bắt đầu từ bộ phận nào trên thân thể?” Cảnh Công chợt tỉnh ngộ hiểu ra Đế Nghiêu Đế Thuấn không có khốc hình chi giải tội nhân, kinh sợ nói rằng: “Khốc hình chi giải là bắt đầu từ quả nhân.” Thế là không chi giải nữa. Cảnh Công nói rằng: “Đem hắn giao cho ngục lại trị tội.” Án Tử nói rằng: “Như vậy, người nọ không biết bản thân mình phạm tội gì mà bị xử tử. Thần xin thay ngài kể tội trạng của anh ta, để anh ta biết tội của mình, sau đó đem anh ta giao cho ngục lại trị tội.” Cảnh Công bảo rằng: “Được.”

                                                                  (Còn tiếp) 

Huỳnh Chương Hưng

                                                                 Quy Nhơn 10/11/2021

Nguồn 

ÁN TỬ XUÂN THU

晏子春秋

Dịch chú: Trần Đào 陈涛

Trung Hoa thư cục, 2007.