TẠI SAO “THAO THIẾT” DÙNG ĐỂ CHỈ KẺ THAM ĂN
Theo
truyền thuyết, nhai xế 睚眦 - một trong chín đứa con của rồng thường ăn thịt người,
hiệu xưng là “thao thiết” 饕餮. Thế thì thao thiết
rốt cuộc là loại động vật như thế nào? Trong từ điển Từ hải 辞海giải thích rằng, thao thiết là con ác thú rất tham ăn,
thường được trang sức trên các chuông đỉnh di khí.
Những
ghi chép trong sách cổ liên quan đến thao thiết rất nhiều.
Trong Sơn hải kinh 山海经 có
nói: Thân dê, mắt ở dưới nách, răng hổ vuốt người, là loại quái thú thần bí
trong tưởng tượng.
Trong Thần dị kinh – Tây hoang kinh 神异经 - 西荒经 có
chép: Thao thiết là tên loài thú, thân như trâu, mặt người, mắt ở dưới nách, ăn
thịt người.
Trong Thần ma chí dị - Dị thú thiên 神魔志异 - 异兽篇 nói
rằng: Cực nam của thần châu có ác thú, bốn mắt da đen, cổ dài có bốn chân, tính
hung hãn, cực tham ăn, đi lại nhanh như gió, gây hoạ một phương.
Do bởi
không có vật thực để khảo chứng, cho nên nó là loại động vật có thật hay không ở
thời cổ, giới học giả đến nay vẫn chưa có định luận.
Có một
truyền thuyết khác, nói rằng thao thiết tính tình hung bạo, hễ không vừa ý liền
giận dữ trợn trừng đôi mắt, mà mắt lại to như con trâu. Chỉ là quái thú này chỉ
có đầu, không có thân. Tuy không có bụng nhưng thao thiết cực kì tham ăn. Bất
luận là ngon hay dở, hễ nhìn thấy thức ăn là há miệng đớp lấy. Thế là thao thiết
bị người ta xem là quái thú hung tàn lại tham ăn. Trong Lã Thị Xuân Thu 吕氏春秋 có nói, trên chuông đỉnh thời Chu có chạm khắc hoa văn
thao thiết, chỉ có đầu, không có thân, đó là hình dạng đại khái của thao thiết,
không hề có sự miêu tả cụ thể, đời sau đa phần cũng đều lấy văn sức trên chuông
đỉnh làm y cứ.
Do bởi
thao thiết có bản tính hung tàn tham ăn, trong các văn vật khai quật được, hoa
văn thao thiết đa phần xuất hiện trên các đồ vật đựng thức ăn như đỉnh 鼎, quỹ 匮, tửu tôn 酒樽 ...
Thế là, người ta bèn lấy thao thiết để chỉ người tham ăn. Trong Tả truyện 左传 có
câu:
Tấn Vân thị hữu bất tài tử, tham vu ẩm thực,
mạo vu hoá hối, xâm dục sùng xỉ, bất khả doanh yếm; tụ liễm tích thực, bất tri
kỉ cực; bất phân cô quả, bất tuất cùng quỹ. Thiên hạ chi dân dĩ tỉ tam hung, vị
chi thao thiết.
缙云氏有不才子, 贪于饮食, 冒于货贿, 侵欲崇侈, 不可盈厌, 聚敛积实, 不知纪极, 不分孤寡, 不恤穷匮. 天下之民以比三凶, 谓之饕餮.
(Họ Tấn Vân có một người con bất tài, chỉ biết ăn uống, liều lĩnh xông vào chỗ có tài vật, buông tuồng xa xỉ không biết chán, tụ tài tích cốc, không có hạn độ, không chia cho cô nhi quả phụ, không chu cấp cho người nghèo khổ. Bách tính trong thiên hạ đem y sánh cùng với tam hung (1), gọi y là Thao Thiết.)
Chú của người
dịch
1- Tam hung 三凶: Theo Tả truyện – Văn Công thập bát niên 左传 - 文公十八年 đó là:
Con của
Đế Hồng thị 帝鸿氏 là Hồn
Đôn 浑敦.
Con của
Thiếu Hạo thị 少皞氏 là Cùng Kì 穷奇.
Con của
Chuyên Húc thị 颛顼氏là Đào Ngột 梼杌.
http://www.guoxuemeng.com/guoxue/215.html
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 25/10/2021
Nguyên tác Trung văn
Trong quyển
THÚ VỊ VĂN HOÁ TRI THỨC ĐẠI TOÀN
趣味文化知识大全
Thanh Thạch 青石 biên
soạn
Trung Quốc Hoa kiều xuất bản xã,
2013