“HOÀ THÂN TÉ NGÃ, GIA KHÁNH ĂN NO”
Hoà
Thân 和珅 là sủng thần một đời của triều Càn Long 乾隆, làm Tể tướng hơn 20 năm, hoành hành bá đạo, không ai
sánh bằng. Sau khi Càn Long qua đời chỉ 4 ngày, hoàng đế Gia Khánh 嘉庆 kế vị
đã lập tức cho bắt Hoà Thân, tịch thu toàn bộ tài sản của ông ta. Cho nên dân
gian lưu truyền câu:
Hoà Thân điệt đảo, Gia Khánh ngật bão
和伸跌倒,嘉庆吃饱
(Hoà Thân té ngã, Gia Khánh ăn no)
Đế vương
thời cổ có quyền lực chí cao vô thượng, thường tuỳ tâm sở dục, hỉ nộ vô thường,
nhân đó “bạn quân như bạn hổ” 伴君如伴虎 (làm bạn với vua như làm bạn với hổ”, cho dù là trọng
thần triều đình cũng thường lo lắng, hết sức cẩn thận như “đi trên băng mỏng”.
Càn Long cả một đời đối với Hoà Thân luôn gia tăng sự sủng ái. Có một lần,
hoàng đế xuất tuần, trong lúc vội vàng tìm không thấy chiếc lọng vàng, Càn Long
tức giận, hỏi: “Là lỗi của ai đây?”. Thị tùng chung quanh ngơ ngác không nói
nên lời, không biết phải làm thế nào. Hoà Thân lên tiếng đáp rằng: “Người bảo
quản không thể từ bỏ trách nhiệm của mình”. Càn Long thấy nghi biểu Hoà Thân tuấn
nhã, tiếng nói vang vang, rất vui lòng. Trên đường đi hỏi kĩ, Hoà Thân đáp lời
trôi chảy, Càn Long bèn thăng Hoà Thân làm Tổng quản nghi trượng. Hoà Thân vốn
thông minh, lại giỏi nắm bắt ý nghĩ của Càn Long, Càn Long càng đặc biệt sủng
ái. Từ đó Hoà Thân một bước lên mây, làm đến Đại học sĩ. Từ sau năm Càn Long thứ
42 – 43, chuyên sủng càng sâu (Ngũ thiên
niên dã sử 五千年野史).
Về việc
Hoà Thân đắc sủng, có lưu truyền câu chuyện vô cùng hoang đường. Đó là nói vào
thời Ung Chính, lúc Càn Long chưa thành niên, một lần nào đó vào cung, thấy một
phi tử trẻ tuổi đang soi kính trang điểm, dung mạo xinh đẹp, tú lệ vô song. Càn
Long bất giác động tâm, lén đi đến sau lưng, dùng hai tay bịt đôi mắt của cô
ta. Phi tử giật mình, tưởng là bạn đùa, thuận tay lấy chiếc lược quăng ra phía
sau, trúng phải trán Càn Long, để lại một vết sẹo. Thái hậu biết được cả giận,
lập tức ban cho nàng phi ấy cái chết. Càn Long không dám vì nàng ấy mà bày tỏ sự
tình, chỉ lưu lại trong lòng, trước sau không thể quên. Sau này khi Hoà Thân
làm đương sai ở Nghi giám vệ, trùng hợp hoàng đế hỏi đến, lời tâu của Hoà Thân
xứng ý Càn Long. Càn Long thấy tướng mạo Hoà Thân tú mĩ, rất giống nàng phi đã
mất năm xưa, mà thời gian sinh của Hoà Thân lại khéo trùng với ngày mất của
nàng, thế là nghi ngờ nàng phi đó đầu thai chuyển thế, cho nên Càn Long càng
thương tiếc, nhiều lần cất nhắc, Hoà Thân một đời vinh sủng (Thanh triều dã sử đại quan 清朝也史大观).
Hoà
Thân cậy quyền hoành hành, tham lam vô độ. Phàm những cống phẩm dâng lên, loại
thượng phẩm trước tiên vào nhà Hoà Thân, loại thứ mới vào cung. Món đồ nào mà
Hoà Thân thích, có thể trực tiếp lấy từ kho trong hoàng cung mà không cần phải
phê chuẩn (Bạch thoại dã sử đại quan 白话野史大观). Tại Kế
Châu 蓟州, Hoà Thân kiến tạo cho mình lăng mộ, trong lăng có hưởng
điện, mở tuỵ đạo, mọi người gọi đó là “Hoà lăng” 和陵 (Thanh triều sử thoại 清朝史话).
Năm Càn
Long thứ 60 muốn nhường ngôi cho Gia Khánh đế, Hoà Thân cực lực ngăn cản. Trước
ngày lập trừ quân 1 ngày, Hoà Thân nhân được tín cẩn, bèn dâng lên Gia Khánh
cây ngọc như ý, biểu thị có công ủng hộ. Cách làm lấy lòng này khiến Gia Khánh
vô cùng phản cảm. Đến lúc Càn Long lấy thân phận Thái thượng hoàng huấn chính,
Hoà Thân chuyên quyền càng nhiều hơn, đến mức Gia Khánh có việc tấu báo tất phải
qua tay Hoà Thân chuyển đạt. Hoà Thân còn tiến cử thầy mình là Ngô Tỉnh Lan 吴省兰 thay
Gia Khánh sao lục thi cảo, để dò xét cách nhìn của Gia Khánh đối với mình. Gia
Khánh biết dụng ý của Hoà Thân, nên ngâm vịnh không để lộ sơ hở, Hoà Thân mới
an tâm (Khiếu Đình tạp lục 啸亭杂录). Phàm những
việc như thế, khiến Gia Khánh đối với Hoà Thân càng oán hận trong lòng, chỉ là
ngại ở chỗ Thái thượng hoàng nên ẩn nhẫn không hành động.
Sau khi
Càn Long băng, Gia Khánh nhanh chóng bắt Hoà Thân giam vào ngục, tịch thu gia sản,
chẳng bao lâu ban cho Hoà Thân tự tận. Từ gia sản của Hoà Thân bị sao kê tổng
trị giá lên đến hơn 800 triệu lượng. Chính phủ nhà Thanh một năm thu nhập chỉ
có 70 triệu lượng, toàn bộ tài sản của Hoà Thân tương đương hơn một nửa thu nhập
20 năm trong toàn quốc. Cho nên dân gian có câu ngạn ngữ:
Hoà Thân điệt đảo, Gia Khánh ngật bão
和伸跌倒,嘉庆吃饱
(Hoà Thân té ngã, Gia Khánh ăn no)
(Ngô Phượng Ngọc 吴凤玉)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 29/9/2021
Nguồn
TRUNG QUỐC LỊCH SỬ CHI MÊ
中国历史之谜
Chủ biên: Lí Quảng Sinh 李广生
Thiên Tân: Bách hoa văn nghệ xuất bản xã, 2001