多见多闻,借古鉴今
昔时贤文, 诲汝谆谆 (1). 集韵 (2) 增广 (3), 多见多闻. 观今宜鉴古, 无古不成今
(周希陶: 增广贤文)
Phiên âm
ĐA
KIẾN ĐA VĂN, TÁ CỔ GIÁM KIM
Tích thời hiền
văn, hối nhữ truân truân (1). Tập vận (2) tăng quảng (3),
đa kiến đa văn. Quan kim nghi giám cổ, vô cổ bất thành kim.
(Chu Hi Đào: Tăng quảng hiền văn)
Chú thích
1- Truân truân 谆谆: dáng vẻ thành
khẩn.
2- Tập vận 集韵: Thu thập những
câu có vần lại với nhau.
3- Tăng quảng 增广: Tăng thêm trí tuệ, mở rộng kiến thức.
Dịch nghĩa
THẤY CHO NHIỀU NGHE CHO NHIỀU
MƯỢN VIỆC XƯA ĐỂ XÉT VIỆC NAY
Dùng ngôn luận của các bậc thánh hiền ngày trước, chuyên tâm tiến hành gợi mở và chỉ dẫn cho các bạn. Thu thập rộng rãi những câu từ kinh điển có vần biên tập thành sách, nhằm tăng thêm trí tuệ, mở rộng tầm nhìn cho các bạn, để các bạn có được kiến thức rộng lớn. Quan sát thế giới ngày nay cần phải biết học ở những bài học kinh nghiệm của người xưa, bởi vì lịch sử là liên tục, không có ngày xưa thì không có ngày nay.
Phân tích và
bình luận
Là người
thời hiện đại, tuy cuộc sống ngày nay phát sinh sự biến hoá long trời lở đất, đồng
thời, nhân sinh quan và giá trị quan của con người khác rất xa với người thời cổ,
nhưng ảnh hưởng văn hoá năm ngàn năm của Trung Hoa không mất đi, sự truyền thừa
văn hoá và tinh thần cũng không nhân đó mà bị tách rời. Trong văn hoá truyền thống
và quy phạm đạo đức vẫn có nhiều tinh hoa và quang huy đáng để người thời nay
mượn để xem xét và học tập.
“Tăng quảng hiền văn” là bộ sách tổng kết tinh luyện về những bài học kinh nghiệm của người xưa, càng là hành vi chuẩn tắc trị học và xử thế của dân chúng các đời. Tuy trong đó bao hàm một số nội dung tiêu cực, nhưng phần nhiều là những danh ngôn, những câu nói sâu sắc về việc xử thế, dạy con người hướng thiện. Người xưa thông qua sự từng trải của bản thân tích luỹ kinh nghiệm phong phú cho người đời sau, đồng thời dùng hình thức vần vè dễ nhớ để biểu đạt, đọc lên thuận miệng, khiến người ta từ trạng thái giáo dục nơi nhạc học tập những danh ngôn chí lí của thánh hiền, chăm chú nghe người xưa chuyên tâm dạy bảo. Đối với di sản tinh thần quý bàu này, chúng ta là người hiện đại kế thừa cần phải coi trọng không gì sánh bằng, thông qua việc quan sát việc ngày xưa mà xem xét việc đời nay, tăng thêm kiến văn tri thức. Đây là bộ thánh hiền thư dung nhập tâm huyết và trí tuệ của người xưa, chúng ta nếu từ trong đó chọn lấy tinh hoa, bỏ đi tao phách, thì có thể nâng cao được năng lực xử thế làm người. Nếu xem đó là ngọn đèn chỉ đường trong cuộc sống, thì càng khiến bản thân trên đường đời ít đi qua những đoạn đường cong và nguy hiểm.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 07/8/2021
Nguồn
TĂNG QUẢNG HIỀN VĂN
增广贤文
Thanh . Chu Hi Đào 周希陶 tu đính