THANH THANH MẠCH THƯỢNG TANG (67)
青青陌上桑
Mạch thượng
tang 陌上桑: Tên một thiên trong Hán nhạc phủ
汉乐府, viết về câu chuyện cô gái hái dâu xinh đẹp Tần La Phu 秦罗敷cự tuyệt sự trêu ghẹo của “sứ quân”, tức quan viên loại
như Thái thú, đồng thời ca tụng dung mạo xinh đẹp cùng tấm lòng kiên trinh của cô gái.
Bài thơ chia làm 3 đoạn:
- Đoạn
1: miêu tả dung mạo xinh đẹp của Tần La
Phu.
- Đoạn
2: Sứ quân ham muốn sắc đẹp của La Phu, đề xuất với La Phu yêu cầu vô lí.
- Đoạn
3: La Phu cự tuyệt sứ quân, đồng thời khoa trương người chồng của mình để áp đảo
đối phương.
Bài thơ
dùng phong cách hài hước và thủ pháp nghệ thuật mang tính hỉ kịch, khắc hoạ hình
tượng cô gái hái dâu vừa xinh đẹp kiên trinh vừa thông minh, lanh lợi.
Đoạn 1
Mặt trời từ phía đông nam mọc lên, chiếu đến lầu
Tần gia. Tần gia có một thiếu nữ xinh đẹp, tên gọi là La Phu. La Phu giỏi việc
hái dâu chăn tằm, ngày nọ hái dâu bên phía nam thành. Giỏ dùng tơ xanh để đan, quai
giỏ dùng cành quế để làm. Búi tóc trên đầu lệch một bên, đeo khuyên tai bằng ngọc
quý. Váy lụa sắc vàng nhạt có hoa văn, áo ngắn trên thân sắc tía. Người đi đường
nhìn thấy La Phu, bỏ quang gánh xuống vuốt chòm râu mà nhìn nàng. Thiếu niên
nhìn thấy La Phu, tháo mũ sửa lại búi tóc để nàng chú ý. Người cày ruộng quên cả
cày, người bừa đất quên cả bừa. Sau khi về nhà họ đều ai oán, vì chỉ mãi ngắm
dung mạo của La Phu.
Đoạn 2
Sứ quân ngồi xe từ phía nam đến, năm con ngựa
kéo xe trù trừ không chịu đi. Sứ quân sai tiểu lại tiến đến, hỏi xem là con gái
nhà ai. Tiểu lại quay về đáp rằng: “ Là con gái Tần gia, ở nhà tên gọi là La
Phu.” Sứ quân lại hỏi: “La Phu bao nhiêu tuổi?” Tiểu lại đáp rằng: “Chưa đến
20, nhưng đã qua 15 tuổi.” Sứ quân hỏi La Phu: “Có bằng lòng ngồi cùng xe
không?” La Phu tiên lên đáp rằng: “Sứ quân sao mà ngốc nghếch thế! Sứ quân ngài
đã có vợ, La Phu tôi cũng đã có chồng rồi!”
Đoạn 3
“Chồng tôi làm quan ở phía đông, tuỳ tùng có
cả ngàn người, chàng ấy đi ở hàng đầu. Làm sao nhận biết được chồng tôi ư?
Chính là vị đại quan cưỡi con ngựa trắng có con ngựa nhỏ sắc đen theo phía sau.
Dùng tơ xanh buộc đuôi ngựa, dùng dàm vàng đóng đầu ngựa. Hông đeo kiếm lộc lô,
bảo kiếm đáng giá cả thiên vạn tiền. 15 tuổi làm tiểu lại nơi phủ Thái thú, 20
tuổi làm Đại phu chốn triều đình, 30 tuổi làm Thị trung lang cho hoàng thượng,
40 tuổi trở thành chủ nhân của một thành. Da chàng ấy trắng, lại có râu hơi dài. Nơi phủ,
chàng bước đi trang nghiêm, ra vào từ tốn khoan thai. Cả mấy ngàn người tụ hội
dự tiệc nơi dinh Thái thú, đều khen ngợi chồng tôi.”
https://baike.baidu.com/item/%E9%99%8C%E4%B8%8A%E6%A1%91/612
Theo ý riêng, ở câu 67 này, tác giả Đặng Trần Côn chỉ
mượn từ“Mạch thượng tang”.
Câu 67 này, bản diễn Nôm “Chinh phụ ngâm diễn ca” tương truyền của
Đoàn Thị Điểm là:
Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu (62)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 03/7/2021