THANH SƠN
THƯỢNG, TUYẾT MÔNG ĐẦU (82)
青山上, 雪濛頭
Lên núi xanh, tuyết phủ khắp đầu
Tuyết mông đầu 雪濛頭 / 雪蒙头: Tuyết phủ trên đầu. Củng Bính 龚炳đời Tống trong bài Nhàn
vịnh 闲咏có viết:
Niên du bát
trật tuyết mông đầu
Thời đối thân
bằng thoại cựu du
Vạn sự vô tâm
nhàn nhật nguyệt
Nhất bôi hữu
vị tiểu Công Hầu
............................
年逾八袠雪蒙头
时对亲朋话旧游
万事无心闲日月
一杯有味小公侯
(Đã quá tám mươi tuổi, tuyết trắng phủ khắp đầu
Giờ đối với người thân bạn bè chỉ nhắc lại những lần
vui chơi ngày trước
Muôn việc chẳng bận lòng an nhàn cùng ngày tháng
Nhấp một li rượu ngon cũng như là tiểu Công hầu)
...................
http://www.cngdwx.com/tangsong/quansongshi/257111.htm
“Tuyết” 雪trong câu “Niên du bát trật tuyết mông đầu” 年逾八袠雪蒙头ở bài thơ của Củng Bính là chỉ tóc đã bạc trắng.
Với câu
“Thanh sơn thượng, tuyết mông đầu” 青山上, 雪濛頭của Đặng Trần Côn thì “tuyết” là tuyết thật. Và chữ “đầu”
頭ở đây, theo bản diễn Nôm của Đoàn Thị Điểm là “đầu
núi”, và chữ “phúc” 腹 (bụng) ở câu 83 tiếp theo ở dưới “Thanh khê hạ,
thuỷ một phúc” 清溪下, 水沒腹 cho là lòng suối.
Nhưng ở bản của Vân Bình Tôn Thất Lương giải nghĩa là “đầu người” và “bụng người”:
Trên non xanh
tuyết lạnh phủ đầu
Dưới khe
trong nước sâu lút bụng
Tôi cũng theo ý này nên dịch là “Lên núi xanh,
tuyết phủ khắp đầu”, đối với câu 83 ở dưới là “Xuống khe trong, nước sâu đến bụng”.
Câu 82 và câu 83 bản diễn Nôm “Chinh phụ ngâm diễn ca” tương truyền của
Đoàn Thị Điểm là:
Sương đầu núi buổi chiều như gội
Nước lòng khe nẻo lội còn sâu
(77 – 78)
Trong Chinh phụ ngâm khúc của Vân Bình Tôn Thất Lương, nxb Tân Việt, in
năm 1953 là:
Sương đầu núi buổi chiều như GIỘI
Nước lòng khe nẻo SUỐI còn sâu
Huỳnh Chương Hưng
Quy
Nhơn 16/7/2021