Dịch thuật: Phì thuỷ tân phần phong niểu niểu (101) (Đặng Trần Côn: Chinh phụ ngâm)

 

PHÌ THUỶ TÂN PHẦN PHONG NIểU NIỂU (101)

肥水新墳風裊裊

Những nấm mồ mới trong làn gió hiu hắt nơi Phì thuỷ. 

          Phì thuỷ 肥水: Sông Phì. Ở đây chỉ trận chiến giữa chính quyền Tiền Tần 前秦với nhà Đông Tấn 东晋 phát sinh vào năm 383 tại Phì thuỷ 肥水 (nay là phía đông nam huyện Thọ 寿 tỉnh An Huy 安徽). Năm đó Đông Tấn chỉ với 8 vạn quân đã đánh thắng quân Tiền Tần với hơn 80 vạn quân. Trận chiến Phì thuỷ là trận chiến điển hình lấy ít thắng nhiều nổi tiếng trong lịch sử Trung Quốc.

          Đầu thời Đông Tấn, thế lực Tiền Tần 前秦 ngày càng mạnh. Tần Vương Phù Kiên 秦王苻坚 sau khi lên ngôi muốn tiêu diệt Đông Tấn phía nam thống nhất toàn quốc. Với hơn 80 vạn quân, Phù Kiên đắc ý nói rằng: “Đông Tấn sẽ nhanh chóng bị ta chinh phục.” Nhưng nhiều đại thần cho rằng thời cơ tấn công Đông Tấn chưa chín mùi. Đại thần Thạch Việt 石越 khuyên rằng: “Tuy chúng ta có binh nhiều tướng giỏi, nhưng quân Tấn có Trường giang 长江 hiểm trở có thể phòng thủ, chúng ta chưa thể thắng được.” Phù Kiên ngạo mạn, cười nói rằng: “Quân ta đông, chỉ cần lấy roi ngựa vất xuống sông cũng đủ làm cho dòng nước nghẽn lại không thể chảy”. Phù Kiên không nghe lời khuyên, tấn công Đông Tấn.

          Để lấy ít thắng nhiều, Tạ Huyền 谢玄 nhà Đông Tấn bày kế, phái sứ giả đến doanh trại quân Tần, kiến nghị: “Quý quân đóng trại bên bờ Phì thuỷ là tác chiến lâu dài, không phải là tốc chiến tốc quyết. nếu quý quân lui về sau một chút, để quân tôi vượt sông phì quyết chiến, không hay hơn sao?” Các tướng lãnh quân Tần cho rằng nên kiên thủ Phì thuỷ, quân Tấn không thể qua sông, đợi đại quân đến tiếp, lúc đó có thể triệt để đánh bại quân Tấn. Nhân đó không chấp nhận kiến nghị. Nhưng Phù Kiên nôn nóng, không đồng ý, nói rằng: “Chỉ cần quân ta lui về sau một chút, đợi quân Tần một nửa qua sông, một nửa đang vượt sông, ta dùng kị binh tinh nhuệ xông lên, quân ta nhất định toàn thắng.” Thế là quân Tần quyết định lui về sau. Phù Kiên không ngờ quân Tần lâm thời tập hợp, chỉ huy không thống nhất, vừa tiếp nhận mệnh lệnh lui về sau, tưởng rằng tiền phương bị đánh bại, hoảng hốt tháo chạy. Tạ Huyền thấy quân địch hỗn loạn rút lui, liền chỉ huy bộ hạ nhanh chóng vượt sông giết địch. Quân Tần trên đường tháo chạy, vất cả binh khí lẫn khôi giáp, giẫm đạp lên nhau, chết vô số kể. Những kẻ thoát được sự truy kích của quân Tấn, trên đường chạy nghe tiếng gió thổi, tiếng hạc kêu tưởng là quân Tấn đang truy đuổi, sợ hãi chạy cả ngày đêm. Như thế, quân Tấn giành được thắng lợi to lớn ở trận chiến Phì thuỷ.

http://ren.bytravel.cn/Celebrity/toubianduanliu.html

          Phong niểu niểu 风袅袅: Gió thổi hiu hắt. Trong Sở từ - Cửu ca – Tương phu nhân 楚辞 - 九歌 - 湘夫人có câu:

Niểu niểu hề thu phong

Động Đình ba hề mộc diệp há

袅袅兮秋风

洞庭波兮木叶下

( Gió thu hiu hắt thổi

Hồ Động Đình gợn sóng, lá cây rơi)

https://baike.baidu.com/item/%E4%B9%9D%E6%AD%8C%C2%B7%E6%B9%98%E5%A4%AB%E4%BA%BA/699400

          Và trong Nam ca tử - Niểu niểu thu phong khởi 南歌子 - 袅袅秋风起của Lí Kì 李祁 thời Bắc Tống có câu:

Niểu niểu thu phong khởi

Tiêu tiêu bại diệp thanh

袅袅秋风起

萧萧败叶声

(Gió thu hiu hắt thổi

Lá cây xào xạc rơi)

https://baike.baidu.com/item/%E5%8D%97%E6%AD%8C%E5%AD%90%C2%B7%E8%A2%85%E8%A2%85%E7%A7%8B%E9%A3%8E%E8%B5%B7/7404714?noadapt=1

Câu 101 này, bản diễn Nôm “Chinh phụ ngâm diễn ca” tương truyền của Đoàn Thị Điểm là:

Bến Phì gió thổi hiu hiu mấy gò (96)

Trong Chinh phụ ngâm khúc của Vân Bình Tôn Thất Lương, nxb Tân Việt, in năm 1953 là:

Bến Phì gió thổi ĐÌU hiu mấy gò

                                                                             Huỳnh Chương Hưng

                                                                             Quy Nhơn 30/7/2021

Previous Post Next Post