陌上桑
日出东南隅,
照我秦氏楼.
秦氏有好女,
自名为罗敷.
罗敷喜（善）蚕桑, 采桑城南隅. 青丝为笼系, 桂枝为笼钩. 头上倭堕髻, 耳中明月珠. 缃绮为下裙, 紫绮为上襦. 行者见罗敷, 下担捋髭须. 少年见罗敷, 脱帽着帩头. 耕者忘其犁, 锄者忘其锄. 来归相怨怒, 但坐观罗敷.
使君从南来,
五马立踟蹰.
使君遣吏往,
问是谁家姝?
“秦氏有好女,
自名为罗敷.”
“罗敷年几何?” “二十尚不足, 十五颇有余.” 使君谢罗敷: “宁可共载不?” 罗敷前致辞: “使君一何愚! 使君自有妇, 罗敷自有夫!”
“东方千余骑, 夫婿居上头. 何用识夫婿? 白马从骊驹, 青丝系马尾, 黄金络马头; 腰中鹿卢剑, 可值千万余. 十五府小吏, 二十朝大夫, 三十侍中郎, 四十专城居. 为人洁白晰, 鬑鬑颇有须. 盈盈公府步, 冉冉府中趋. 坐中数千人, 皆言夫婿殊.”
MẠCH THƯỢNG TANG
Nhật xuất đông nam ngung, chiếu ngã Tần thị lâu. Tần thị hữu hảo nữ, tự danh vi La Phu. La Phu hỉ (thiện) tàm tang, thái tang thành nam ngung. Thanh ti vi lung hệ, quế chi vi lung câu. Đầu thượng uy đoạ kế, nhĩ trung minh nguyệt châu. Tương khỉ vi hạ quần, tử khỉ vi thượng nhu. Hành giả kiến La Phu, há đảm loát tì tu. Thiếu niên kiến La Phu, thoát mạo trước tiếu đầu. Canh giả vong kì lê, sừ giả vong kì sừ. Lai quy tương oán nộ, đản toạ quan La Phu.
Sứ quân tùng nam lai, ngũ mã lập trì
trù. Sứ quân khiển lại vãng vấn thị thuỳ gia xu? “Tần thị hữu hảo nữ, tự danh
vi La Phu.” “La Phu niên kỉ hà?” “Nhị thập thượng bất túc, thập ngũ phả hữu
dư.” Sứ quân tạ La Phu: “Ninh khả cộng tái bất?” La Phu tiền trí từ: “Sứ quân
nhất hà ngu! Sứ quân tự hữu phụ, La Phu tự hữu phu.”
“Đông phương thiên dư kị, phu tế cư thượng đầu. Hà dụng thức phu tế? Bạch mã tùng li câu, thanh ti hệ mã vĩ, hoàng kim lạc mã đầu; yêu trung lộc lô kiếm, khả trị thiên vạn dư. Thập ngũ phủ tiểu lại, nhị thập triều Đại phu, tam thập Thị trung lang, tứ thập chuyên thành cư. Vi nhân khiết bạch tích, liêm liêm phả hữu tu. Doanh doanh công phủ bộ, nhiễm nhiễm phủ trung xu. Toạ trung sổ thiên nhân, giai ngôn phu tế thù.”
MẠCH THƯỢNG TANG
Mặt trời từ phía đông nam mọc lên, chiếu đến lầu Tần gia. Tần gia có một thiếu nữ xinh đẹp, tên gọi là La Phu. La Phu giỏi việc hái dâu chăn tằm, ngày nọ hái dâu bên phía nam thành. Giỏ dùng tơ xanh để đan, quai giỏ dùng cành quế để làm. Búi tóc trên đầu lệch một bên, đeo khuyên tai bằng ngọc quý. Váy lụa sắc vàng nhạt có hoa văn, áo ngắn trên thân sắc tía. Người đi đường nhìn thấy La Phu, bỏ quang gánh xuống vuốt chòm râu mà nhìn nàng. Thiếu niên nhìn thấy La Phu, tháo mũ sửa lại búi tóc để nàng chú ý. Người cày ruộng quên cả cày, người bừa đất quên cả bừa. Sau khi về nhà họ đều ai oán, vì chỉ mãi ngắm dung mạo của La Phu.
Sứ quân ngồi xe từ phía nam đến, năm con ngựa kéo xe lững thững không chịu đi. Sứ quân sai tiểu lại tiến đến, hỏi xem là con gái nhà ai. Tiểu lại quay về đáp rằng: “ Là con gái Tần gia, ở nhà tên gọi là La Phu.” Sứ quân lại hỏi: “La Phu bao nhiêu tuổi?” Tiểu lại đáp rằng: “Chưa đến 20, nhưng đã qua 15 tuổi.” Sứ quân hỏi La Phu: “Có bằng lòng ngồi cùng xe không?” La Phu tiến lên đáp rằng: “Sứ quân sao mà ngốc nghếch thế! Sứ quân ngài đã có vợ, La Phu tôi cũng đã có chồng rồi!”
“Chồng tôi làm quan ở phía đông, tuỳ tùng có cả ngàn người, chàng ấy đi ở hàng đầu. Làm sao nhận biết được chồng tôi ư? Chính là vị đại quan cưỡi con ngựa trắng có con ngựa nhỏ sắc đen theo phía sau. Dùng tơ xanh buộc đuôi ngựa, dùng dàm vàng đóng đầu ngựa. Hông đeo kiếm lộc lô, bảo kiếm đáng giá cả thiên vạn tiền. 15 tuổi làm tiểu lại nơi phủ Thái thú, 20 tuổi làm Đại phu chốn triều đình, 30 tuổi làm Thị trung lang cho hoàng thượng, 40 tuổi trở thành chủ nhân của một thành. Da chàng ấy trắng, lại có râu hơi dài. Nơi phủ, chàng bước đi trang nghiêm, ra vào từ tốn khoan thai. Cả mấy ngàn người tụ hội dự tiệc nơi dinh Thái thú, đều khen ngợi chồng tôi.”
Phụ lục của người dịch
Mạch thượng tang 陌上桑: Tên một thiên trong Hán nhạc phủ 汉乐府, viết về câu chuyện cô gái hái dâu xinh đẹp Tần La Phu 秦罗敷cự tuyệt sự trêu ghẹo của “sứ quân”, tức quan viên loại như Thái thú, ca tụng dung mạo xinh đẹp cùng tấm lòng kiên trinh của cô gái. Bài thơ chia làm 3 đoạn:
- Đoạn 1: miêu tả dung mạo xinh đẹp của Tần La Phu.
- Đoạn 2: Sứ quân ham muốn sắc đẹp của La Phu, đề xuất với La Phu yêu cầu vô lí.
- Đoạn 3: La Phu cự tuyệt sứ quân, đồng thời khoa trương người chồng của mình để áp đảo đối phương.
Bài thơ dùng phong cách hài hước và thủ pháp nghệ thuật mang tính hỉ kịch, khắc hoạ hình tượng cô gái hái dâu vừa xinh đẹp kiên trinh vừa thông minh, lanh lợi.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 09/7/2021
Nguồn
https://baike.baidu.com/item/%E9%99%8C%E4%B8%8A%E6%A1%91/612