TRƯỢNG PHU THIÊN LÍ CHÍ MÃ CÁCH (22)
丈夫千里志馬革
Trượng phu chí nơi ngàn dặm da ngựa bọc thây
Chí mã cách 志馬革 / 志马革: Điển xuất từ
thành ngữ “Mã cách khoả thi” 马革裹尸 (da ngựa bọc
thây) nói về danh tướng Mã Viện 马援 thời Đông Hán.
Năm Kiến Vũ 建武 thứ 20 (năm 44), Mã Viện 马援
dẹp yên phản loạn khải hoàn về triều. Lưu Tú 刘秀
ban thưởng một chiếc binh xa, lúc triều kiến ở vị thứ cửu khanh.
Thân bằng
cố cựu tấp nập đến chúc mừng.
Mạnh Kí
孟冀 người
Bình Lăng 平陵 là bạn
thân của Mã Viện, trong bữa tiệc nâng li chúc mừng. Mã Viện tâm tình nặng nề
nói với Mạnh Kí rằng:
- Ông cũng đến đây tâng bốc ta, ta rất bất ngờ.
Trước đây, Phục Ba Tương quân Lộ Bác Đức 伏波将军路博德 bình định Nam
Việt 南越, lập ra 7 quận, Hán Vũ Đế 汉武帝 mới cấp cho ông ta đất phong mấy trăm hộ.
Như nay ta công lao rất nhỏ, mà lại được phong thưởng huyện lớn. Công thì ít mà
thưởng thì nhiều, làm sao có thể được dài lâu? Ông có điều gì chỉ giáo không?
Mạnh Kí
trầm ngâm. Mã Viện lại nói:
- Nay Hung nô 匈奴, Ô Hoàn 乌桓hãy còn quấy rối biên cương phía bắc, ta muốn xin thống
lĩnh binh mã viễn chinh, nam nhi đại trượng phu nên chết ở sa trường, dùng da ngựa bọc
thấy đưa về an táng, sao lại có thể chết trên giường trong tay nhi nữ?
Trong Hậu Hán thư – Mã Viện truyện 后汉书 - 马援传 chép
rằng:
Phương kim Hung Nô, Ô Hoàn thượng nhiễu bắc biên, dục
tự thỉnh kích chi. Nam nhi yếu đương tử vu biên dã, dĩ mã cách khoả thi hoàn
táng nhĩ, hà năng ngoạ sàng thượng tại nhi nữ tử thủ trung da?
方今匈奴, 乌桓尚扰北边, 欲自请击之. 男儿要当死于边野, 以马革裹尸还葬耳, 何能卧床上在儿女手中邪?
(Hoàng triều điển cố kỉ văn皇朝典故纪闻: Hướng Tư向斯. Bắc Kinh Trung Quốc văn sử xuất bản xã, 2002)
https://baike.baidu.com/item/%E9%A9%AC%E9%9D%A9/8989485
“Mã
cách khoả thi” (da ngựa bọc thây) hình dung tướng sĩ khí khái anh dũng không sợ
chết nơi chiến trường.
Câu 22 này, bản diễn Nôm “Chinh phụ ngâm diễn ca” tương truyền của
Đoàn Thị Điểm là:
Chí làm trai dặm nghìn da ngựa (21)
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 06/6/2021