TIỀN QUÂN BẮC
TẾ LIỄU (50)
前軍北細柳
Tiền quân đã đến doanh Tế Liễu phía bắc
Tế Liễu 細柳 / 细柳: Tức Tế Liễu doanh 细柳营,
nơi đóng quân của tướng Chu Á Phu 周亚夫. Quân
doanh này rất có kỉ luật. “Tế Liễu doanh” 细柳营 hoặc “Liễu
doanh” 柳营chỉ quân doanh nói chung, và cũng được dùng để chỉ
quân doanh có kỉ luật nghiêm minh.
Năm Hậu Nguyên 后元 thứ 6 đời Hán Văn Đế 汉文帝,
Hung Nô đại quy mô xâm nhập biên cương triều Hán. Triều đình nhậm mệnh Tông
chính quan Lưu Lễ 刘礼làm Tướng quân, đồn trú tại Bá Thượng 霸上, Chúc tư hầu Từ Lệ 徐厉
làm Tướng quân đồn trú tại Cức Môn 棘门, uỷ phái Thái thú
quận Hà Nội là Chu Á Phu 周亚夫làm Tướng quân, đồn
trú tại Tế Liễu 细柳để đề phòng quân Hồ xâm nhập.
Văn Đế đích thân đi uý lạo quân đội. Đến quân doanh Bá Thượng
và Cức Môn, Văn đế đi thẳng vào, từ Tướng quân đến quan quân cấp dưới đều
nghinh đón và đưa tiễn. Khi đến quân doanh Tế Liễu, tướng sĩ trong quân đều mặc
giáp trụ, tay cầm binh khí sắc bén, giương cung giương nỏ kéo căng dây. Tiền đạo
của thiên tử chạy đến quân doanh, nhưng không thể vào. Tiền đạo bảo rằng:
“Thiên tử sắp đến!” Đô uý giữ quân môn nói rằng: “Tướng quân có lệnh, ‘Trong
quân chỉ nghe mệnh lệnh của Tướng quân, không nghe chiếu lệnh của thiên tử.’
Qua một lúc sau, Văn Đế đến, cũng không thể vào được. Thế là Văn Đế phái sứ thần
mang phù tiết, chiếu lệnh Tướng quân nói rằng: “Ta vào trong quân doanh uý lạo
quân đội.” Lúc này Chu Á Phu mới truyền lệnh mở đại môn quân doanh. Quan quân
canh giữ quân môn nói với xa kị tuỳ tùng Văn Đế: “Tướng quân có quy định, trong
quân doanh không được cưỡi ngựa.” Thế là thiên tử nắm chặt dây cương từ từ bước
vào. Khi đến giữa quân doan, Tướng quân Chu Á Phu cầm vũ khí chắp tay nói rằng:
“Thần thân mặc giáp phục, đầu đội mũ khôi không thể quỳ bái, xin cho phép thần
dùng quân lễ tham kiến hoàng thượng.” Thiên tử rất cảm động, sắc mặt trang trọng,
tựa vào thanh gỗ ngang trước xe đáp lễ lại quan quân. Sứ thần hướng đến Chu Á
Phu đáp rằng: “Hoàng thượng kính trọng uý lạo tướng quân.”
Lễ nghi uý lạo kết thúc ra về, ra khỏi quân môn doanh Tế Liễu,
quần thần đều kinh ngạc. Văn Đế bảo rằng: “Đó mới đúng là vị tướng quân chân
chính. Những gì nhìn thấy trước đây tại quân doanh Bá Thượng, Cức môn đều giống
như diễn trò. Tướng quân của họ nhất định chưa từng chịu tập kích bị bắt làm tù
binh. Còn như Chu Á Phu, làm sao có thể mạo phạm ông ấy được.” Văn Đế khen ngợi
một hồi lâu.
https://baike.baidu.com/item/%E5%91%A8%E4%BA%9A%E5%A4%AB%E5%86%9B%E7%BB%86%E6%9F%B3
Câu 50, bản Chinh phụ
ngâm Hán Nôm hợp tuyển in thiếu chữ “bắc” 北
Câu 50 này, bản diễn Nôm “Chinh phụ ngâm diễn ca” tương truyền của
Đoàn Thị Điểm là:
Quân trước đã gần ngoài doanh Liễu (45)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 20/6/2021