TÙNG THỬ NHUNG Y THUỘC VŨ THẦN (9)
從此戎衣屬武臣
Từ nay mặc nhung y đi theo Vũ Thần
Nhung y 戎衣: Chỉ quân phục, cũng được dùng để chỉ việc binh, chỉ
chiến tranh.
Trong
bài Tặng Tô Vị Đạo 赠苏味道của Đỗ Thẩm
Ngôn 杜审言đời Đường có câu:
Biên thanh loạn Khương địch
Sóc phong quyển nhung y
边声乱羌笛
朔风捲戎衣
(Chốn biên cương loạn vang tiếng địch của người Khương
Gió bấc thổi đến cuốn cả nhung y)
Và
trong Tống Tôn Nghiêu Phu phó cử 送孫尧夫赴举 của Lí Thiệp
李涉đời Đường có câu:
Tự thuyết Hiên Hoàng tức chiến uy
Vạn phương vô phục sự nhung y
自说轩皇息战威
万方无复事戎衣
(Tự cho rằng Hiên Viên Hoàng Đế đã ngừng chiến trận
Muôn nơi không còn theo việc chiến tranh)
Vũ Thần 武臣 (? –
năm 208 trước công nguyên): Tướng lãnh quân khởi nghĩa nông dân cuối đời Tần.
Cuối đời Tần, quân khởi nghĩa nông dân của Trần Thắng 陈胜,
Ngô Quảng 吴广sau khi kiến lập chính quyền Trương Sở 张楚, bộ tướng Trương Nhĩ 张耳,
Trần Dư 陈余 xin
đem binh công đoạt đất Triệu. Trần Thắng đồng ý, bèn mệnh Vũ Thần làm Tướng
quân, Trương Nhĩ, Trần Dư làm Tả Hữu Hiệu uý, thống lĩnh 3000 quân đánh đất Triệu.
Vũ Thần dẫn quân xuất phát, từ Bạch Mã Tân 白马津
(nay là phía đông bắc huyện Hoạt 滑) vượt Hoàng hà tiến
lên phía bắc. Dọc đường đội ngũ ngày càng lớn mạnh, số quân lên đến cả mấy vạn,
liên tiếp công hạ hơn 10 thành của đất Triệu. Quan viên triều Tần ở đất Triệu
thấy thanh thế Vũ Thần lớn mạnh, Vũ Thần lại dùng kế của Khoái Thông 蒯通 tiến
hành chiêu hàng, nên không chiến mà được hơn 30 thành. Vũ Thành đem quân chiếm
Hàm Đan 邯郸 (nay
là phía tây nam Hàm Đan邯郸Hà Bắc 河北). Sau khi chiếm Hàm Đan, đồng thời được Trương Nhĩ,
Trần Dư khuyên, thế là vào tháng 8 năm 209 trước công nguyên, Vũ Thần tự lập
làm Triệu Vương 赵王. Sau khi tự lập làm vương, Vũ Thần không chịu sự tiết
chế của Trần Thắng, cự tuyệt hưởng ứng lời hiệu triệu của Trần Thắng tấn công Tần,
mà lại chọn tiến lên phía bắc đánh đất Yên, khiến quân nông dân của Chu Văn 周文 bị bẻ
gãy. Năm 208 trước công nguyên, Vũ Thần bị bộ tướng Lí Lương 李良 sát
hại.
https://baike.baidu.com/item/%E6%AD%A6%E8%87%A3
Trong Sử kí – Trần Thiệp thế gia 史记 - 陈涉世家 có nhắc đến nhân vật Vũ Thần này.
Ở đây, tác
giả Đặng Trần Côn chỉ mượn tên nhân vật, ý nói đi theo việc quân, không phải thực
chỉ Vũ Thần.
Phần chữ Hán trong “Chinh phụ ngâm Hán Nôm hợp tuyển”, chữ
“thần” trong từ “Vũ Thần” viết là 神 (武神). Theo “Chinh
phụ ngâm khúc” bản của Vân Bình Tôn Thất Lương, nxb Tân Việt, in năm 1953,
là chữ 臣 (武臣).Tôi theo bản này.
Câu 9 này, bản diễn Nôm “Chinh phụ ngâm diễn ca” tương truyền của
Đoàn Thị Điểm là:
Áo nhung trao quan võ từ nay (10)
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 24/5/2021