TRIỆU MẠNH
Triệu Mạnh 赵孟 (? – năm 425 trước công nguyên), còn gọi là Triệu Tương Tử 赵襄子, Triệu Vô Tuất 赵无恤, Triệu Vô Tuất 赵毋恤. Tể tướng thời Tấn Định Công 晋定公, Xuất Công 出公, Kính Công 敬公, U Công 幽公 thời kì Xuân Thu. Bệnh mất.
Triệu Mạnh 赵孟 là con của Chính khanh Triệu Ưởng 赵鞅nước Tấn. Cuối thời Xuân Thu, Triệu Mạnh thế phụ thân làm Chính khanh nước Tấn, năm đó đem binh diệt nước Đại 代 (nay là huyện Uý 蔚tỉnh Hà Bắc河北). Đương thời, quyền lực của Tấn Xuất Công 晋出公suy yếu, đại quyền nước Tấn do 4 nhà quý tộc là Trí 智, Triệu 赵, Hàn 韩, Nguỵ 魏nắm giữ, trong đó Trí Bá Dao 智伯瑶 là mạnh nhất. Nhân vì Trí Bá Dao coi thường, làm nhục Triệu Mạnh, khiến mối quan hệ giữa Trí, Triệu hai nhà trở nên xấu đi.
Năm 455 trước công nguyên, Trí Bá Dao bức ba nhà quý tộc khác mỗi nhà giao 100 dặm đất, Triệu Mạnh không đáp ứng, Trí Bá Dao bèn uy hiếp hai nhà Hàn, Nguỵ cùng với ông ta khởi binh đánh Triệu Mạnh. Triệu Mạnh tự biết quả bất địch chúng, liền lui về giữ Tấn Dương 晋阳 (nay là thành phố Thái Nguyên 太原 tỉnh Sơn Tây 山西). Trí Bá lại suất lĩnh nhân mã của ba nhà vây đánh Tấn Dương, Triệu Mạnh dẫn binh chống lại. Kiên thủ mãi hơn hai năm. Trí Bá Dao dẫn nước sông Tấn 晋 cho chảy vào thành, quân dân Tấn Dương vẫn không khuất phục, đem nồi treo cao nấu cơm, tiếp tục kháng cự.
Triệu Mạnh nhìn thấy hình thế nguy cấp, liến phái môn khách Trương Mạnh Đàm 张孟谈 lén ra khỏi thành đi xúi giục hai nhà Hàn Nguỵ. Hàn Khang Tử 韩康子 và Nguỵ Hoàn Tử 魏桓子 vốn hận Trí Bá Dao, nay thấy ông ta cho dẫn nước làm ngập thành, lo sợ ngày sau a ông cũng sẽ cho dẫn nước để làm ngập địa bàn của mình, lại thấy Tấn Dương đánh nhiều lần mà không thắng, liền nghe lời khuyến cáo của Trương Mạnh Đàm, ngầm liên hợp với Triệu Mạnh. Năm 453 trước công nguyên, ba nhà Triệu, Hàn, Nguỵ nhân lúc đêm tối cho tháo nước làm ngập doanh trại của Trí Bá Dao, rồi thừa cơ tấn công, đánh bại quân Trí gia, bắt sống Trí Bá Dao, đem vùng đất của Hàn, Nguỵ bị xâm chiếm trước đó trả về lại cho hai nhà, Ba nhà lại đem đất đâi của Trí Bá Dao chia nhau. Năm sau, ba nhà đuổi Tấn Xuất Công, lập quốc quân bù nhìn là Kính Công, đồng thời dần đem đất đai còn lại của nước Tấn chia nhau. Đến năm 433 trước công nguyên, lúc Tấn U Công lên ngôi, U Công muốn triều kiến ba nhà, nước Tấn danh thì còn mà thực thì đã mất, thực tế hình thành ba nước Triệu, Hàn, Nguỵ.
Gia thần của Trí Bá Dao là Dự Nhượng 豫让, sau khi Trí gia diệt vong, vẫn trung thành với Trí Bá Dao., một lòng muốn báo thù cho chủ nhân. Dự Nhượng thay đổi họ tên, ẩn thân nơi nhà xí, dùng sơn bôi lên thân, nuốt than cho tắt tiếng, đợi thời cơ mưu sát Triệu Mạnh. Năm 425 trước nguyên, một ngày nọ Dự Nhượng được tin Triệu Mạnh sẽ đi qua cầu, bèn mai phục dưới cầu chuẩn bị hành
Thích, không ngờ con ngựa của Triệu Mạnh giật mình nên ông bị phát giác và bị bắt. Dự Nhượng khảng khái thuật lại động cơ hành thích của mình, thỉnh cầu Triệu Mạnh cởi áo ngoài đưa cho Dự Nhượng, Dự Nhượng rút kiếm đâm vào áo để rửa hận, sau đó tự sát thân vong. Cũng trong năm đó, Triệu Mạnh bệnh và qua đời.
Đến năm 403 trước công nguyên, ba nhà Triệu, Hàn, Nguỵ hướng đến Đông Chu Uy Vương tấu thỉnh, phong Hầu, chính thức kiến lập ba nước, cùng Tần, Tề, Sở, Yên trở thành những quốc gia cường thịnh nhất, sử xưng là “Chiến Quốc thất hùng” 战国七雄.
Sự tích chủ yếu của Triệu Mạnh phát sinh vào thời Chiến Quốc, nhưng, tập quán lịch sử đem ông xếp vào nhân vật Xuân Thu.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 08/5/2021
Nguyên tác Trung văn
TRIỆU MẠNH
赵孟
Trong quyển
TRUNG QUỐC LỊCH ĐẠI TỂ TƯỚNG LỤC
中国历代宰相录
Chủ biên: Dương Kiếm Vũ 杨剑宇
Thượng Hải văn hoá xuất bản xã, 1999