THẬP BÁT BAN VÕ NGHỆ CHỈ NHỮNG LOẠI NÀO
“Thập
bát ban võ nghệ” 十八般武艺 (18 ban võ nghệ) cũng gọi là “Thập bát ban vũ khí” 十八般武器. Nhưng thập bát ban võ nghệ rốt cuộc là chỉ 18 ban
nào, trước mắt vẫn còn nhiều cách nói khác nhau. Cơ bản nhất có 3 thuyết.
Căn cứ
theo cách giải thích trong Từ hải 辞海 (bản cũ), 18 ban võ
nghệ là:
Tổng xưng vó nghệ của Trung Quốc, tương truyền
là của Tôn Tẫn 孙膑, Ngô Khởi 吴起 truyền lại, chia làm “cửu trường” 九长 “cửu đoản” 九短.
Cửu trường gồm thương 枪, kích 戟, côn 棍, việt 钺, xoa 叉, đảng 鎲, câu 钩, sóc 槊, hoàn 环.
Cửu đoản gồm đao 刀, kiếm 剑, quải 拐, phủ 斧, tiên 鞭, giản 鐧, chuỳ 锤, bổng 棒, chử 杵.
Gọi là ‘cửu trường” “cửu đoản” là chỉ 9 loại binh khí dài và 9 loại binh khí ngắn. Đây tương truyền là cách nói thứ nhất trong lịch sử.
Nhưng
trong Thuỷ hử 水浒 ở hồi thứ 2 có miêu tả Sử Tiến 史进 ngày
ngày thỉnh cầu Vương Giáo đầu 王教头 chỉ cho 18 ban võ nghệ. Trải qua nửa năm, thập bát ban
võ nghệ của Sử Tiến học đã thành thục. Thập bát ban đó là: nghệ mâu 艺矛, chuỳ 锤, cung 弓, nỗ 弩, súng 铳, tiên 鞭, giản鐧, kiếm 剑, liên 链, qua 挝, phủ 斧, việt 钺, qua 戈, kích 戟, bài 牌, bổng 棒, thương 枪, xoa 叉. Những loại này có
khác với thập bát ban võ nghệ tương truyền của các đời. Đây là cách nói thứ
hai.
Cách
nói thứ ba là, Mã Dũ 马愈đời Minh trong Mã thị nhật sao 马氏日抄 có nói:
Sơn Tây
Lí Thông 李通 hành
giáo ở kinh sư, không ai có thể địch lại, được ứng mộ là đệ nhất. Thử xem kĩ
nghệ của ông, thập bát ban là: 1 cung 弓 , 2 nỗ 弩, 3 thương 枪, 4 đao 刀, 5 kiếm 剑, 6 mâu 矛, 7 thuẫn 盾, 8 phủ 斧, 9 việt 钺, 10 kích 戟, 11 tiên 鞭, 12 giản 鐧, 13 chuỳ 锤, 14 thù 殳, 15 xoa 叉, 16 bả đầu 把头, 17 cẩm thằng sáo
sách 锦绳套索, 18 bạch đả 白打.
Đời Minh, Ngũ tạp trở 五杂俎 quyển 5 của Tạ Triệu Soạn 谢肇涮, Dũng tràng tiểu phẩm 涌幢小品 quyển 12 của Chu Quốc Trinh朱国桢 đều theo thuyết này. Kiên hồ tập 坚瓠集 của Chử Nhân Hoạch 褚人获 đời Thanh thì hoàn toàn gốc ở Mã thị nhật sao 马氏日抄.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 25/5/2021
Nguyên tác Trung văn
THẬP BÁT BAN VÕ NGHỆ ĐÁO ĐỂ CHỈ ĐÍCH THỊ THẬP MA
十八般武艺到底
指的是什么Trong quyển
TRUNG QUỐC VỊ GIẢI CHI MÊ
中国未解之谜
Chủ biên: Tôn Thiệu Vũ 孙绍武
Hô Hoà Hạo Đặc: Viễn phương xuất bản xã, 2009.