SỨ TINH THIÊN MÔN THÔI HIỂU PHÁT (10)
使星天門催曉發
Từ sáng sớm, triều đình đã giục sứ giả lên đường
Sứ tinh 使星: Sứ giả của triều đình. Điển xuất từ Hậu Hán thư – Phương thuật liệt truyện – Lí
Cáp truyện 后汉书 - 方术列传 - 李郃传.
Lí Cáp 李郃 tự Mạnh Tiết 孟节, người Nam Trịnh 南郑 Hán
Trung 汉中. Phụ thân là Hiệt 颉,
nổi tiếng về Nho học, giữ chức Bác sĩ 博士. Lí Cáp theo nghiệp
của phụ thân, thông Ngũ kinh 五经, giỏi thuật bói
toán “Hà” 河 “Lạc”
洛, vẻ bề ngoài chất phác, không ai biết. Quan huyện triệu
đến làm Hậu lại 候吏. Hoà Đế 和帝 lên ngôi, phân phái sứ giả mặc thường phục, đơn độc
hành động, mỗi người đến châu huyện, quan sát phong tục dân tình. Có hai vị sứ
giả đến Ích bộ, ghé lại nhà Hậu Cáp 候郃. Lúc bấy giờ trời
mùa hè, ngồi ngoài sân hóng mát, Lí Cáp ngước nhìn lên trời, hỏi rằng: “Khi hai
vị từ kinh sư xuất phát, có biết triều đình phái hai vị sứ giả đến không?” Hai
người im lặng không trả lời, kinh ngạc nhìn nhau, rồi hỏi: “Sao ông biết?” Lí
Cáp chỉ sao trên trời nói với họ rằng: “Có hai sứ tinh hướng đến địa phận Ích
Châu 益州, cho nên biết.” Qua ba năm sau, một trong hai vị sứ
giả đó bái làm Thái thú Hán Trung, Lí Cáp hãy còn làm lại ở Hán Trung, Thái thú
cho rằng Lí Cáp có ẩn đức, nên triệu Lí Cáp đến làm Hộ tào sử 户曹史.
https://baike.baidu.com/item/%E6%98%9F%E4%BD%BF
Thiên môn 天门: Cổng hoàng cung. Trong bài Tuyên Chính điện thoái triều vãn xuất tả dịch 宣政殿退朝晚出左掖
của Đỗ Phủ 杜甫 có câu:
Thiên môn nhật xạ hoàng kim bảng
Xuân điện tình huân xích vũ kì
天门日射黄金榜
春殿睛曛赤羽旗
(Mặt trời chiếu đến tấm bảng sắc vàng treo trên cổng
hoàng cung
Cũng chiếu lên lá cờ vẽ lông chim sắc đỏ ở trước điện
mùa xuân)
http://www.jidajia.com/shi140836
Theo ý
riêng, “thiên môn” ở đây chỉ triều đình.
Câu 10 này, bản diễn Nôm “Chinh phụ ngâm diễn ca” tương truyền của
Đoàn Thị Điểm là:
Sứ trời sớm giục đường mây (11)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 25/5/2021