CỔ BỀ THANH
ĐỘNG TRƯỜNG THÀNH NGUYỆT (4)
鼓鼙聲動長城月
Tiếng trống báo hiệu chiến tranh vang
lên
làm lay động vầng trăng trên Trường thành
Cổ bề 鼓鼙: “Cổ” 鼓 là trống lớn, “bề” 鼙 là
trống nhỏ, hai loại nhạc khí thời cổ được dùng trong quân đội để phát hiệu lệnh
tấn công. “Cổ bề” cũng được mượn dùng chỉ chinh chiến.
Trong Lễ kí – Nhạc kí 禮記 - 樂記 có
câu:
Quân tử thính cổ bề chi thanh, tắc tư tướng
soái chi thần.
君子聽鼓鼙之聲, 則思將帥之臣
(Bậc quân tử nghe tiếng trống
lớn tiếng trống nhỏ, tất liên tưởng đến vị tướng soái giỏi thống suất quân đội)
(Lễ kí dịch giải 禮記譯解 – quyển Thượng: Vương Văn Cẩm 王文錦dịch
giải. Bắc Kinh: Trung Hoa thư cục, 2007)
Trong Lục thao – Binh trưng 六韬 - 兵征 cũng
có câu:
Tam quân tề chỉnh, trận thế dĩ cố, thâm câu cao luỹ, hựu hữu đại phong
thậm vũ chi lợi, tâm quân vô địch, tinh kì tiền chỉ, kim đạc chi thanh dương dĩ
thanh, bề cổ chi thanh uyển dĩ minh, thử đắc thần minh chi trợ, đại thắng chi
trưng dã.
三军齐整, 阵势已固, 深沟高垒, 又有大风甚雨之利; 三军无敌, 旌旗前指, 金铎之声清以扬, 鼙鼓之声宛以鸣, 此得神明之助, 大胜之征也.
(Ba quân chỉnh tề, thế trận vững
chắc, hào sâu luỹ cao, lại có lợi khi mưa to gió lớn; ba quân lúc vô sự mà cờ
xí vẫn luôn hướng đến tiền phương, tiếng chuông tiếng đạc vang cao rõ ràng, tiếng
trống nhỏ trống lớn mượt mà uyển chuyển, đó là được thần minh trợ giúp, có được
điềm đại thắng.)
http://m.sbkk8.com/gudai/gudaibingshu/liutao/34115.html
Thơ văn
cổ Trung Quốc cũng thường dùng “cổ bề” hoặc “bề cổ” để chỉ chiến tranh động loạn.
Trong Vãn thứ Ngạc Châu 晚次鄂州 của Lô Luân 卢纶có câu:
Cựu nghiệp dĩ tuỳ chinh chiến tận
Cánh kham giang thượng cổ bề thanh
旧业已随征战尽
更堪江上鼓鼙声
(Nghiệp cũ chốn quê nhà đã bị chiến tranh tiêu huỷ hết
Giờ trên sông há có thể nghe nổi tiếng trống chiến
tranh)
http://www.modengchenshe.com/wenzhang/21077.html
Và trong
Trường hận ca 長恨歌 của Bạch Cư Dị 白居易:
Ngư Dương bề cổ động địa lai
Kinh phá nghê thường vũ y khúc
漁陽鼙鼓動地來
驚破霓裳羽衣曲
(Tiếng trống chiến tranh ở Ngư Dương vang lên dậy đất
Làm kinh động khúc Nghê thường Vũ y trong cung)
Trường thành 長城: Tức Vạn lí trường
thành万里长城. Vạn lí trường thành phía đông khởi đầu từ Sơn Hải
Quan 山海关, phía tây đến Gia Dục Quan 嘉峪关,
toàn bộ chiều dài hơn 13.000 cây số. Thời Xuân Thu Chiến Quốc đã có trường
thành rồi, sau khi Tần thống nhất lục quốc, đã đem các trường thành đã có nối
liền lại thành một tuyến, để chống cự lại sự xâm nhập của dân tộc thiểu số
phương bắc, và trải qua triều Hán triều Minh nhiều lần trùng tu. Bộ phận Vạn lí
trường thành phía đông khởi đầu từ Sơn Hải Quan, phía tây đến Gia Dụ Quan, được
gọi là chủ tuyến của trường thành, là hạt nhân của văn hoá Trường thành.
(Thú vị văn hoá tri thức đại toàn 趣味文化知识大全: Thạch Thanh 青石. Trung Quốc Hoa kiều xuất bản xã, 2013)
Câu 4 này, bản diễn Nôm “Chinh phụ ngâm diễn ca” tương truyền của
Đoàn Thị Điểm là:
Trống Trường thành lung lay bóng nguyệt
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 19/5/2021