酒之忍
其一
禹恶旨酒, 仪狄见疏. 周诰刚制, 群饮必诛
(忍经)
TỬU
CHI NHẪN
(kì nhất)
Vũ ố chỉ tửu, Nghi Địch kiến sơ. Chu cáo
cương chế, quần ẩm tất tru.
(Nhẫn kinh)
TỬU CHI NHẪN
(kì 1)
Đại Vũ ghét rượu ngon, vì thế mà đã xa lánh Nghi Địch. Triều Chu cáo chế nghiêm khắc, những người tu tập uống rượu nhất định bị giết.
Chú của
nguyên tác
Trong Sử kí – Vũ bản kỉ 史记 - 禹本纪 có nói, thời thượng cổ có rượu ngon. Lúc ông Vũ 禹 tại
vị, có người tên là Nghi Địch 仪狄 biết làm ra rượu ngon, ông Vũ sau khi uống qua cho là
rất ngọt, nói rằng: “Đời sau nhất định sẽ có nước vì rượu mà diệt vong.” Thế là
ông liền xa lánh Nghi Địch.
Trong Thượng thư – Tửu cáo 尚书 - 酒诰 có nói: “Nếu có người cáo phát với ông, có đám người tụ tập uống rượu, thì ông chớ có để họ trốn chạy, phải bắt toàn bộ đưa đến đô thành , ta sẽ giết bọn họ.” Đó là lời của Chu Thành Vương 周成王 răn Khang Thúc 康叔. Cương chế 刚制 có nghĩa là cứng rắn quả đoán.
Yếu nghĩa
Người bình thường uống rượu quá độ sẽ khiến thân thể bị tổn thương, trễ nãi sự việc; Bản thân là quốc quân, là tướng, là đại thần gánh vác trách nhiệm nặng nề mà uống rượu quá độ, ngoài việc hại bản thân mà còn đem lại phong khí xấu cho xã hội, trễ nãi đại sự quốc gia. Cho nên, Vũ Vương nhà Hạ cấm rượu ngon, Chu Thành Vương trừng phạt nghiêm khắc đám người tụ tập bạo ẩm.
Chú của người
dịch
1- Nghi Địch 仪狄: Là vị quan nắm
giữ việc làm rượu thời Hạ Vũ 夏禹. Tương truyền là
người làm ra rượu sớm nhất của Trung Quốc, là hậu nhân của Ngu Thuấn 虞舜.
Trong Chiến quốc sách – Nguỵ sách nhị 战国策 - 魏策二 có đoạn:
Tích giả, Đế nữ lệnh Nghi Địch tác tửu nhi
mĩ, tiến chi Vũ. Vũ ẩm nhi cam chi, toại sơ Nghi Địch, tuyệt chỉ tửu, viết: ‘Hậu
thế tất hữu dĩ tửu vong kì quốc giả.’
昔者, 帝女令仪狄作酒而美, 进之禹. 禹饮而甘之, 遂疏仪狄, 绝旨酒, 曰: ‘后世必有以酒亡其国者.’
(Ngày
trước con gái của Đế Nghiêu là Nghi Địch làm ra rượu, mùi vị rất ngon, dâng lên
cho Đại Vũ. Đại Vũ uống qua cảm thấy ngon ngọt, bèn xa lánh Nghi Địch, đồng thời
cấm rượu, nói rằng: ‘Đời sau tất có quốc quân mất nước vì rượu.’)
http://www.zuowen.com/e/20160226/56d0116f81e0f.shtml
(“Quốc ngữ - Chiến quốc sách” 国语 - 战国策: Lí Duy Kì 李维琦 điểm hiệu. Trường Sa: Nhạc Lộc thư xã, 2006)
(Có
thuyết cho Nghi Địch là nam nhân)
2- Trong Thượng
thư – Tửu cáo 尚书 - 酒诰 có ghi:
Quyết hoặc cáo viết: “Quần ẩm.” Nhữ vật dật. Tận chấp câu dĩ quy vu
Chu, dư kì sát.
厥或诰曰: “群饮.” 汝勿佚. 尽执拘以归于周, 予其杀.
(Nếu có người cáo phát rằng:
“Có đám người tụ tập uống rượu.” Ông chớ có để họ trốn thoát, phải bắt toàn bộ
đưa về
http://www.guoxuemeng.com/guoxue/497.html
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 12/4/2021
Nguồn
ĐẠO ĐỨC KINH
道德经
(Xuân Thu) Lí
Nhĩ 李耳
Bắc Kinh Yên Sơn xuất bản xã