RẰNG: TRONG
TÁC HỢP CƠ TRỜI (3063)
“Tác hợp” 作合: tức “Thiên tác
chi hợp” 天作之合, chỉ hôn nhân mĩ mãn do trời sắp đặt. Hình dung hôn
nhân mĩ mãn.
Chương 4 bài Đại Minh
大明 phần Đại nhã 大雅 trong
Kinh Thi có đoạn:
Thiên giám tại hạ
Hữu mệnh kí tập
Văn Vương sơ tải
Thiên tác chi hợp
天監在下
有命既集
文王初載
天作之合
(Thượng đế trên trời minh sát thế gian
Thấy thiên mệnh đã tập trung vào Văn Vương
Nên khi Văn Vương còn trẻ
Trời đã kết hợp nhân duyên cho ông ta)
https://baike.baidu.com/item/%E5%A4%A7%E9%9B%85%C2%B7%E5%A4%A7%E6%98%8E
Rằng: Trong
tác hợp cơ trời
Hai bên gặp gỡ,
một lời kết giao
(“Truyện Kiều” 3063 – 3064)
Tác hợp: Làm cho hợp nhau. Do chữ Kinh Thi “Thiên tác chi hợp” nghĩa là: Trời làm cho hai bên phối hợp
với nhau, lấy nhau.
(Đào Duy Anh: “Từ điển Truyện Kiều”, nxb Khoa học xã hội,
Hà Nội – 1989)
Trong “Kim Vân Kiều” (Đoạn trường tân thanh) do Bùi Khánh Diễn chú thích,
ghi rằng:
Thi: Văn vương sơ tái thiên tác chi hợp.
詩: 文王初載天作之合
(Kinh
Thi: Năm đầu vua Văn Vương trời cho hợp duyên)
(Sài Gòn: nxb Sống Mới, 1960)
Xét: Câu 3063 này, Nguyễn Du mượn ý từ câu “Thiên tác chi
hợp” 天作之合 ở
bài Đại Minh phần Đại nhã trong Kinh Thi, hình dung hôn
nhân mĩ mãn.
Bản “Kim Vân Kiều” (Đoạn trường tân thanh)
do Bùi Khánh Diễn chú thích, câu 3064 là:
ĐÔI bên gặp gỡ, một lời kết giao
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 30/4/2021