MẤY NHÂN VẬT TỪ THỜI NGŨ ĐẠI THẬP QUỐC
ĐẾN TRIỀU TỐNG
Thời kì
lịch sử từ thời Ngũ Đại Thập Quốc cuối đời Đường đến triều Tống là giai đoạn có
nhiều nhân vật không quen lắm. Dưới đây sẽ thuận theo thứ tự thời gian thuật lại
mối quan hệ của các nhân vật đó.
1- Đầu tiên là hai vị hoàng đế cuối triều Đường, lần
lượt là Lí Việp李晔 (Đường
Chiêu Tông 唐昭宗) và Lí Chúc 李柷 (Đường Ai Đế 唐哀帝).
2- Chu Ôn 朱温 sau khi giết hai vị hoàng đế, kiến lập triều Hậu Lương
后梁, quốc gia đầu tiên thời Ngũ Đại, từ đó bắt đầu thời
Ngũ Đại Thập Quốc.
3- Kế đó, Lí Tồn Úc 李存勖 diệt Hậu Lương kiến
lập triều Hậu Đường 后唐 (quốc gia thứ hai thời Ngũ Đại), nhưng Lí Tồn Úc chìm
đắm trong vui chơi, sao nhãng công việc dẫn đến binh biến, Lí Tự Nguyên 李嗣源 được
mọi người đưa lên ngôi.
4- Sau đó, Thạch Kính Đường 石敬瑭 dùng một khoảnh
đất đổi lấy sự ủng hộ của đại quân nước Liêu, giết chết vị hoàng đế cuối cùng của
Hậu Đường là Lí Tùng Kha 李从珂, kiến lập triều Hậu
Tấn 后晋 (quốc
gia thứ ba thời Ngũ Đại). Hậu Tấn dưới tay của Thạch Trọng Quý 石重贵 lại bị nước Liêu diệt.
5- Sau khi triều Hậu Tấn diệt vong, , trung nguyên
không có chủ, Lưu Tri Viễn 刘知远 nắm bắt thời cơ
kiến lập triều Hậu Hán 后汉 (quốc gia thứ tư thời Ngũ Đại).
6- Nhà Hậu Hán nghi kị Quách Uy 郭威, Quách Uy không có cách nào khác, giết chết hoàng đế
nhà Hậu Hán kiến lập nhà Hậu Chu 后周 (quốc gia thứ năm thời Ngũ Đại). Sau đó Quách Uy truyền
ngôi cho người con nuôi là Sài Vinh 柴荣. Con của Sài Vinh
không giúp sức, Triệu Khuông Dận 赵匡胤 tại
Trần Kiều 陈桥 khoác
hoàng bào kiến lập triều Bắc Tống 北宋, kết thúc thời kì
Ngũ Đại Thập Quốc.
7- Ngũ đại là chỉ 5 triều đại lần lượt định đô tại
trung nguyên sau khi triều Đường diệt vong, chính là 5 triều đại nói ở trên gồm:
Hậu Lương, Hậu Đường, Hậu Tấn, Hậu Hán và Hậu Chu.
Thập quốc
chủ yếu chỉ một số chính quyền cát cứ phong kiến ở phía nam đương thời (Bắc Hán
ở phía bắc), ví dụ như trong văn chương xuất hiện Nam Đường 南唐 (Hậu
chủ Lí Dục 李煜), Bắc Hán 北汉 (hoàng đế là Lưu Kế Nguyên 刘继元),
Hậu Thục 后蜀 (hoàng
đế là Mạnh Sưởng 孟昶), Ngô Việt quốc 吴越国 (hoàng đế là Tiền
Hoằng Thục 钱弘俶).
Thời kì Ngũ Đại tương đối hỗn loạn.
Chú của người
dịch
Ngũ Đại Thập Quốc 五代十国 là hợp xưng của Ngũ Đại 五代
(năm 907 – năm 960) và Thập Quốc 十国 (năm 902 – năm
970).
Ngũ đại
là 5 chính quyền lần lượt định đô ở khu vực trung nguyên sau khi triều Đường diệt
vong, gồm: Hậu Lương 后梁, Hậu Đường 后唐, Hậu Tấn 后晋, Hậu Hán 后汉, Hậu Chu 后周. Tháng 4 năm Thiên
Hựu 天祐thứ 4 (năm 907), Lương Vương Chu Hoảng 朱晃 (vốn
tên là Ôn 温, hoàng đế triều Đường ban tên Toàn Trung 全忠, trước lúc được nhường ngôi đổi tên là Hoảng 晃) tiếp nhận Đường Ai Đế Lí Chúc 唐哀帝李柷 thiện
nhượng, kiến lập triều Hậu Lương tại khu vực trung nguyên, định đô tại Đông
kinh Khai Phong phủ 东京开封府 (nay
là Khai Phong 开封 Hà Nam 河南), mở đầu thời Ngũ Đại
Thập Quốc. Tháng Giêng năm Hiển Đức 显德 thứ 7 triều Hậu Chu
后周 (năm
960), Triệu Khuông Dận 赵匡胤 phát động binh biến tại Trần Kiều 陈桥, khoác áo bào, tiếp nhận Chu Cung Đế 周恭帝thiện nhượng, kiến lập triều Bắc Tống, kết thúc thời
Ngũ Đại.
Cuối đời
Đường, thời Ngũ Đại và đầu đời Tống, ngoài khu vực trung nguyên ra còn tồn tại
10 chính quyền cát cứ: Tiền Thục 前蜀, Hậu Thục 后蜀, Nam Ngô 南吴 (Dương Ngô 杨吴),
https://baike.baidu.com/item/%E4%BA%94%E4%BB%A3%E5%8D%81%E5%9B%BD/433599
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 07/4/2021
Nguồn
THÚ THUYẾT TRUNG QUỐC SỬ
趣说中国史
Tác giả: Thú Ca 趣哥
Bắc Kinh – Đài Hải xuất bản xã, 2020