KỈ SỞ BẤT DỤC, VẬT
THI VU NHÂN
己所不欲, 勿施于人
NHỮNG GÌ MÌNH
KHÔNG MUỐN
THÌ CHỚ CÓ LÀM CHO NGƯỜI KHÁC
Giải thích: Những gì mà bản thân mình không muốn, không nên cố làm cho người khác.
Xuất xứ: Xuân Thu . Khổng Khâu đệ tử: Luận ngữ - Nhan Uyên 论语 - 颜渊.
Có
một lần, học trò Khổng Tử là Trọng Cung hỏi Khổng Tử:
-
Thưa thầy, con xin hỏi, lập thân xử sự
như thế nào mới hợp với điều “nhân”?
Khổng
Tử bảo rằng:
-
Một người khi đãi nhân tiếp vật, cần phải
nghiêm túc, chăm chỉ cẩn thận. Những việc mà bản thân mình không thích, thì
không nên cố làm cho người khác (Kỉ sở bất dục, vật thi ư nhân己所不欲, 勿施于人). Bất luận là làm
quan tại triều hay là mất chức về lại đồng quê, cũng đều không nên bực tức.
Trọng
Cung cảm kích nói rằng:
-
Con đây tuy chậm chạp, nhưng những lời của
thầy con nguyện ghi nhớ trong lòng.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 15/4/2021
Nguyên tác Trung văn
NHÂN TỬ LƯU DANH
人死留名
TRUNG QUỐC THÀNH NGỮ CỐ SỰ TỔNG TẬP
中国成语故事总集
(tập 1)
Chủ biên: Đường Kì 唐麒
Trường Xuân – Thời đại văn nghệ xuất bản xã, 2004
Phụ
lục của người dịch
仲弓问仁. 子曰: “出门如见大宾, 使民如承大祭. 己所不欲, 勿施于人. 在邦无怨, 在家无怨.”
仲弓曰: “雍虽不敏, 请事斯语矣.”
(论语 - 颜渊)
Trọng Cung vấn nhân. Tử viết: “Xuất môn như
kiến đại tân, sử dân như thừa đại tế. Kỉ sở bất dục, vật thi vu nhân. Tại bang (1)
vô oán, tại gia (2) vô oán.”
Trọng Cung viết: “Ung tuy bất mẫn, thỉnh
sự tư ngữ hĩ.”
(Luận ngữ - Nhan Uyên)
Trọng
cung hỏi về điều nhân. Khổng Tử bảo rằng:
“Ra khỏi cửa như gặp được khách quý, sai khiến dân như là đảm nhiệm việc tế tự
trọng đại. Những việc mà bản thân mình không muốn, thì chớ có cố làm cho người
khác. Làm việc tại bang quốc, trong lòng không có điều oán trách. Làm việc tại
phong địa của khanh đại phu, trong lòng cũng không có điều oán trách.”
Trọng
Cung nói rằng: “Con Nhiễm Ung đây tuy
không thông minh nhanh nhẹn, những cũng xin làm theo những lời thầy dạy.”
Chú
1- Bang 邦: Quốc gia của chư hầu thống trị.
2- Gia 家: Phong địa của khanh đại phu.
(Luận ngữ toàn thư 论语全书. Chủ biên Tư Lí 思履.Bắc Kinh: Bắc Kinh liên hợp xuất bản công
ti, 2014)