逆境与顺境
大事难事看担当 (1), 逆境顺境看襟度 (2); 临喜临怒看涵养 (3), 群行群止看识见 (4).
(小窗幽记)
NGHỊCH
CẢNH DỮ THUẬN CẢNH
Đại sự nan sự khán đảm đương (1),
nghịch cảnh thuận cảnh khán khâm độ (2); lâm hỉ lâm nộ khán hàm dưỡng
(3), quần hành quần chỉ khán thức kiến (4).
(Tiểu song u kí)
Chú thích
1- Đảm đương 担当: Dũng khí gánh
vác trách nhiệm.
2- Khâm độ 襟度: Tấm lòng, khí
độ.
3- Hàm dưỡng 涵养: Tu dưỡng.
4- Quần hành quần
chỉ 群行群止: Chỉ ngôn hành và cử chỉ biểu hiện ra khi đối xử với quần chúng.
Thức kiến 识见: Kiến thức.
Dịch nghĩa
NGHỊCH CẢNH VÀ THUẬN CẢNH
Từ sự biểu hiện của một người khi gặp phải việc lớn và việc khó, có thể thấy được dũng khí gánh vác trách nhiệm của họ. Từ sự biểu hiện của một người khi họ đối mặt với nghịch cảnh hoặc thuận cảnh, có thể thấy được tấm lòng và khí độ của họ. Từ cách phản ứng của một người khi họ đối mặt với vui buồn mừng giận, có thể thấy được sự tu dưỡng của họ. Từ những hành vi và cử chỉ của một người thể hiện ra khi họ giao tiếp với quần chúng, có thể thấy được nhận thức và kiến giải của họ.
Phân tích và
thưởng thức
Lưu Bang 刘邦 từng nói: “Hoạch định kế sách, quyết thắng nơi xa ngàn dặm, thì ta không bằng Trương Lương 张良; vỗ yên bách tính, trù tập quân lương, thì ta không bằng Tiêu Hà 萧何; thống lĩnh bách vạn đại quân, chiến tất thắng, công tất được, thì ta không bằng Hàn Tín 韩信. Ba người đó đều là nhân kiệt.” Thế thì Lưu Bang tại sao lại ở ngôi vị chí tôn? Bởi Lưu Bang giỏi nhận biết người. Mấy câu nói đó cũng là vấn đề nhận biết người như thế nào. Một người khi gặp phải việc lớn hoặc việc khó, nếu có dũng khí gánh vách, thì chính là tài năng có thể dùng được. Một người khi đối mặt với nghịch cảnh hoặc thuận cảnh, không oán trời không trách người, mà thản nhiên đối mặt, thì có thể biết được tấm lòng và khí độ của họ. Vui buồn mừng giận là thường tình của con người, vui mà không đắc ý vênh váo, giận mà có thể làm rõ trắng đen, thì có thể thấy được sự tu dưỡng của họ. Một người có thể tự mình phán đoán chính xác, không gặp sao hay vậy, để mặc nước chảy bèo trôi, thì có thể thấy được nhận thức và lí giải độc đáo của họ đối với sự vật. Cho nên, thông qua những biểu hiện nêu trên, có thể nhận biết được một người nào đó có hay không có được thành tựu.
Phụ lục của
người dịch
Tiểu song u kí 小窗幽记 là tác phẩm ghi lại những cách ngôn tu thân xử thế do
Trần Kế Nho 陈继儒biên soạn, thể hiện thái độ nhân sinh tích cực của nho
gia về việc tu thân, tề gia, trị quốc, bình thiên hạ. Tác phẩm này xưa nay được
xem là giai tác về việc tu dưỡng bản thân.
Toàn
sách được chia làm 12 quyển:
quyển 1: tập
tỉnh 集醒 quyển 2: tập
tình 集情 quyển 3: tập
tiễu 集峭
quyển 4: tập
linh 集灵 quyển 5: tập
tố 集素 quyển 6:
tập cảnh 集景
quyển 7: tập
vận 集韵 quyển 8: tập
kì 集奇 quyển 9:
tập ỷ 集绮
quyển 10: tập
hào 集豪 quyển 11: tập
pháp 集法 quyển 12: tập
thiến 集倩
Theo http://www.360doc.com/content
http://baike.baidu.com/view/147434.htm
Tiểu song u kí được dùng ở đây do Lôi Phương 雷芳 chú dịch, Sùng Văn thư cục xuất bản năm 2007, sách này không chia thành 12 quyển như ở trên.
Trần Kế Nho 陈继儒 (1558 – 1639):
văn học gia, thư hoạ gia đời Minh, tự Trọng Thuần 仲醇,
hiệu Mi Công 眉公, người Hoa Đình 华亭
Tùng Giang 松江 (nay là Tùng Giang Thượng Hải).
Trần Kế Nho lúc nhỏ đã thông
minh, ông học rộng biết nhiều, giỏi cả thơ lẫn văn, về thư pháp theo Tô Thức 苏轼, Mễ Phế 米芾 nổi tiếng một thời.
Khoảng những năm hai mươi mấy tuổi, ông tuyệt ý với khoa cử, ẩn cư tại Tiểu Côn
sơn 小昆山, sau cất nhà tại Đông Xà 东佘
suốt ngày đóng cửa viết sách. Triều đình nhiều lần cho mời nhưng ông đều lấy cớ
bệnh tật từ chối.
Trần Kế Nho cả một đời đọc rất
nhiều, trứ thuật cũng đồ sộ phong phú. Tác phẩm của ông có Trần Mi Công toàn tập 陈眉公全集 truyền đời.
Nguồn http://www.360doc.com/content
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 11/3/2021
Nguyên tác
NGHỊCH CẢNH DỮ THUẬN
CẢNH
逆境与顺境
Trong quyển
TIỂU SONG U KÍ
小窗幽记
Tác giả: Trần Kế Nho 陈继儒
Chú dịch: Lôi Phương 雷芳
Sùng Văn thư cục, 2007.