BÌNH THÀNH CÔNG ĐỨC BẤY LÂU (2491)
Bình thành: Xuất xứ từ câu “Địa
bình thiên thành” 地平天成 trong Thượng thư – Đại
Vũ mô 尚书 - 大禹谟. Nguyên chỉ việc ông Vũ
trị thuỷ thành công khiến muôn vật trong thiên hạ trưởng thành. Về sau dùng để
ví mọi việc được sắp xếp ổn thoả, thiên địa bình hoà vô sự.
Địa bình thiên thành,
lục phủ tam sự duẫn trị, vạn thế vĩnh lại, thời nãi công.
地平天成, 六府三事允治, 万世永赖, 时乃功
(Thuỷ thổ được trị bình, muôn vật trưởng thành, lục phủ tam
sự đã được sắp đặt trật tự, muôn đời sau đều nhờ cậy vào công lao to lớn của
ông)
https://baike.baidu.com/item/%E5%9C%B0%E5%B9%B3%E5%A4%A9%E6%88%90
Trong Tả truyện – Văn
Công thập bát niên 左传 - 文公十八年 có ghi:
Thuấn thần Nghiêu, cử
bát khải, sử chủ hậu thổ, dĩ quỹ bách sự, mạc bất thời tự, địa bình thiên
thành.
舜臣尧,
举八恺, 使主后土, 以揆百事, 莫不时序, 地平天成.
(Lúc ông Thuấn làm bề tôi cho Đế Nghiêu, đã tiến cử tám người
hiền tài, để họ đảm nhiệm chức quan quản lí đất đai, xử lí trăm việc, không việc
nào là không thuận thời, thiên địa bình hoà vô sự)
http://www.guoxuemeng.com/guoxue/215.html
Bình thành công đức bấy lâu
Ai ai cũng đội trên đầu biết bao
(“Truyện Kiều” 2491 –
2492)
Bình thành: Do chữ Bình
thiên thành địa trong Kinh Thư, ý nói nhà vua làm cho trời đất được yên.
(Đào Duy Anh: “Từ điển Truyện Kiều”, nxb Khoa học xã hội,
Hà Nội – 1989)
Trong “Kim Vân Kiều” (Đoạn trường tân thanh) do Bùi Khánh Diễn chú thích,
ghi rằng:
Thư: Thiên bình địa
thành, nãi Vũ chi công.
書: 天平地成乃禹之功
(Kinh Thư: Trời đất bằng phẳng là công ông Vũ)
(Sài Gòn: nxb Sống Mới, 1960)
Xét: Bản “Kim Vân Kiều”
(Đoạn trường tân thanh) do Bùi Khánh Diễn chú thích, câu 2492 là:
Ai ai
cũng đội trên đầu XIẾT bao
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 28/3/2021