翠山 騩山
又西二百里, 曰翠山. 其上多棕, 楠, 其下多竹箭. 其阳多黄金, 玉, 其阴多旄牛, ..... (*), 麝 (1). 其鸟多鸓, 其状如鹊, 赤黑而两首四足, 可以御火.
又西二百五十里, 曰騩山, 是錞于西海, 无草木, 多玉. 淒水出焉, 西流注于海 , 其中多采石, 黄金, 多丹粟.
凡 “西京” 之首, 自钱来之山至騩山, 凡二十山, 二千九百五十七里. 华山冢也, 其词 (**) 之礼: 太牢. 羭山神也, 祠之用烛, 斋百日以百牺, 瘗用百瑜, 汤其酒百樽, 婴以百珪百璧. 其余十七山之属, 皆毛牷用一羊祠之. 烛者, 百草之未灰, 白席采等纯
(山海经 - 西山经)
THUÝ
SƠN QUY SƠN
Hựu tây nhị bách lí, viết Thuý sơn. Kì
thượng đa tông, nam, kì hạ đa trúc tiễn. Kì dương đa hoàng kim, ngọc, kì âm đa
mao ngưu, linh (*), xạ (1). Kì điểu đa luỹ, kì trạng như
thước, xích hắc nhi lưỡng thủ tứ túc, khả dĩ ngự hoả.
Hựu tây nhị bách ngũ thập lí, tự Tiền
Lai chi sơn chí Quy sơn, phàm nhị thập sơn, ngũ thiên cửu bách ngũ thập thất
lí. Hóa sơn trủng dã, kì từ (**) chi lễ: thái lao. Du sơn thần dã, từ
chi dụng chúc, trai bách nhật dĩ bách hi, ế dụng bách du, thang kì tửu bách
tôn, anh dĩ bách khuê bách bích. Kì dư thập thất sơn chi thuộc, giai mao toàn dụng
nhất dương từ chi. Chúc giả, bách thảo chi vị hôi, bách tịch thái đẳng thuần
chi.
(Sơn hải kinh – Tây sơn kinh)
Chú của
nguyên tác
1- Mao ngưu 旄牛: tức 牦牛.
Linh ......: tương đồng với 羚 (linh).
Xạ 麝: cũng gọi là hương chương 香獐, thuộc loài hươu.
Chú của người
dịch
*- Chữ “linh” này gồm bộ 鹿 (lộc) ở trên và
chữ 霝 (linh)
ở dưới.
**- Chữ “từ” 祠 ở đây trong nguyên tác in nhầm chữ 词.
THUÝ SƠN
QUY SƠN
Lại hướng về phía tây 200 dặm,
có Thuý sơn , trên núi có nhiều cây
tông và cây nam, dưới núi có nhiều trúc tiễn. Phía nam của núi có nhiều hoàng
kim và ngọc thạch, phía bắc của núi có nhiều mao ngưu, linh dương và hương
chương. Nhiều chim luỹ, hình trạng loại chim này giống chim hỉ thước, lông có sắc
đỏ đen, có hai đầu và bốn chân, nuôi nó có thể tránh hoả tai.
Lại hướng
về tây 250 dặm, có Quy sơn, núi này toạ lạc tại tây hải, rong núi không có cây
cỏ, nhưng có nhiều ngọc thạch. Sông Thê phát nguyên từ núi này, sau đó chảy về
phía tây rồi đổ ra biển. Sông Thê có nhiều đá có màu, và hoàng kim, lại còn có
nhiều hạt túc mễ lớn nhỏ bằng hạt đan sa.
Đứng đầu “Tây kinh”, từ Tiền Lai sơn đến Quy sơn tổng cộng có 20 ngọn, núi, trải dài khoảng 2957 dặm. Hóa sơn là tông chủ của các núi, tế tự Hóa sơn dùng cỗ thái lao với trâu, dê, heo còn nguyên vẹn. Du sơn là uy linh của thần, tế tự Du sơn dùng chúc hoả, sau trai giới 100 ngày, dùng 100 con vật có sắc lông thuần chính, dùng 100 miếng ngọc du chôn dưới đất, lại còn hâm nóng 100 chén rượu ngon, ngọc khí để tế thần dùng 100 miếng ngọc khuê cùng 100 miếng ngọc bích. Lễ nghi tế tự 17 ngọn núi khác, đều dùng một con dê nguyên vẹn làm tế phẩm. Gọi là “chúc”, đó là dùng trăm loại cỏ kết lại thành cây đuốc, khi chưa cháy hết thành tro là “chúc”. Chiếu dùng để tế tự dùng loại chiếu bạch mao, nơi mép chiếu theo thứ tự mà trang sức đủ màu sắc.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 20/01/2021
Nguyên tác
THUÝ SƠN QUY
SƠN
翠山 騩山
Trong quyển
SƠN HẢI KINH
山海经
Tác giả: Lưu Hướng 刘向,
Lưu Hâm 刘歆 (Tây Hán)
Cáp nhĩ Tân: Bắc phương văn nghệ xuất bản xã, 2013