KHẨU VÔ TRẠCH NGÔN
口无择言
(KHI NÓI MIỆNG KHÔNG CẦN LỰA LỜI)
Giải thích: Những lời nói ra không cần phải lựa chọn. Hình dung lời nói đều chính xác.
Xuất xứ: Nam triều . Tống . Phạm Việp 范晔: Hậu Hán thư – Lưu Ban truyện 后汉 - 书刘般传.
Lưu Ban 刘般là người triều Hán, mấy đời về trước đều làm Vương tại đất Sở, đến đời phụ thân của ông nhân vì Vương Mãng 王莽 soán Hán, đổi quốc hiệu là Tân 新, phụ thân ông bị biếm làm bình dân, gia cảnh đến lúc đó vô cùng suy yếu. Lúc Lưu Ban còn nhỏ, phụ thân đã qua đời. Vương Mãng xưng đế chẳng bao lâu bị quân khởi nghĩa Lục Lâm 绿林 giết chết, mẫu thân của Lưu Ban nghe nói hoàng tộc Lưu Huyền 刘玄, một chi xa của Hán thất xưng đế tại Trường An 长安, bèn cùng với mấy anh em của bà dẫn Lưu Ban đến nương nhờ, nhưng chưa đến được Trường An, một nhóm quân khởi nghĩa khác là đội quân Xích Mi 赤眉 công phá Trường An, Lưu Huyền bị giết chết, họ đành lưu lạc khắp nơi, cuối cùng đến Cam Túc 甘肃. Trên đường đi, bất quản gian khổ, Lưu Ban mỗi ngày đều khắc khổ đọc sách.
Sau khi Hán Quang Vũ Đế 汉光武帝chấp chính, Lưu Ban từ Cam Túc đến kinh đô Lạc Dương 洛阳, thừa tập tước của phụ thân làm Truy Khâu Hầu 菑丘侯, sau đổi làm Trữ Thu Hầu 杼秋侯, Cư Sào Hầu 居巢侯.
Lưu Ban từng nhiều lần đối với chính sự của triều đình đề xuất kiến nghị hợp lí, đều được hoàng thượng tiếp nhận. Thứ sử Dương Châu 扬州 là Quan Tuân 观恂 trong tấu chương có nói Lưu Ban lúc bình thường “khẩu vô trạch ngôn” 口无择言 (những lời nói ra đều đúng), “hành vô oán ố” 行无怨恶 (hành vi không bị chỉ trích), yêu cầu Hán Minh Đế 汉明帝 khen thưởng cho ông. Thế là Minh Đế lại nhậm mệnh ông làm Chấp kim ngô 执金吾, phụ trách việc trị an khu vực kinh thành.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 16/01/2021
Nguyên tác Trung văn
DĨ NHÂN PHẾ NGÔN
以人废言
TRUNG QUỐC THÀNH NGỮ CỐ SỰ TỔNG TẬP
中国成语故事总集
(tập 1)
Chủ biên: Đường Kì 唐麒
Trường Xuân – Thời đại văn nghệ xuất bản xã, 2004