CÒN RA KHI
ĐÃ DA MỒI TÓC SƯƠNG (2240)
Da mồi tóc sương:
Để chỉ người già cao thọ, người
Trung Quốc có câu “hoàng phát thai bối” 黃髮台背 / 黄发台背. “Hoàng phát” 黃髮 / 黄发: tức lúc già tóc bạc chuyển sang vàng; “Thai bối” 台背:
“thai /đài” 台cũng viết là 鮐, tên một loại cá biển,
loại cá này trên lưng có những đốm đen. Trong Nhĩ nhã – Thích hỗ 爾雅 - 釋詁 có ghi:
Thai bối, sớ Lão nhân bì phu tiêu tích, bối
nhược thai ngư dã.
鮐背, 疏老人皮膚消瘠, 背若鮐魚也
(Thai bối,
sớ rằng: Người già da ốm nhăn nheo, lưng có đốm đen giống như ở cá thai)
“Hoàng phát thai bối” 黃髮台背 / 黄发台背 xuất xứ từ bài Bí
cung 閟宫 ở Lỗ tụng 鲁颂 trong
Kinh Thi:
..........
Tỉ nhĩ xương nhi xí
Tỉ nhĩ thọ nhi phú
Hoàng phát thai bối
Thọ tư dữ thí
..........
俾尔昌而炽
俾尔寿而富
黄发台背
寿胥与试
..........
(Kính chúc ngài được tốt lành và hưng thịnh
Kính chúc ngài được sống lâu và giàu có
Tóc ngài chuyển vàng, lưng ngài trổ đốm đồi mồi
Mong ngài trường thọ để thi triển tài năng)
https://baike.baidu.com/item/%E9%B2%81%E9%A2%82%C2%B7%E9%96%9F%E5%AE%AB
Và ở
bài Hành vĩ 行葦phần Đại nhã 大雅 trong
Kinh Thi cũng có câu:
Hoàng cẩu thai bối
黃耇台背
(Người già lưng trổ đồi mồi
Chốc đà mười
mấy năm trời
Còn ra khi đã
da mồi tóc sương
(“Truyện Kiều” 2239 – 2240)
Da mồi tóc
sương: Da lang như đồi mồi, tóc bạc
như sương, chỉ người rất già.
(Đào Duy Anh: “Từ điển Truyện Kiều”, nxb Khoa học xã hội,
Hà Nội – 1989)
Trong “Kim Vân Kiều” (Đoạn trường tân thanh) do Bùi Khánh Diễn chú thích,
ghi rằng:
Thi: Hoàng phát đài bối
詩: 黃髮鮐背
(Kinh
Thi: Tóc vàng da lưng đồi mồi)
(Sài Gòn: nxb Sống Mới, 1960)
Xét: Bản “Kim Vân Kiều”
(Đoạn trường tân thanh) do Bùi Khánh Diễn chú thích và trong “Tư liệu Truyện
Kiều - Bản Duy Minh Thị 1872” do GS Nguyễn
Tài Cẩn phiên Nôm, câu 2239 là:
Chốc LÀ mười mấy năm trời
(Nxb Đại học quốc gia Hà Nội, 2002)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 09/01/2021