GIÓ MÂY BẰNG ĐÃ ĐẾN KÌ DẶM KHƠI (2230)
Thiên Tiêu dao du 逍遥游 trong Trang Tử 庄子 có đoạn:
Bắc minh hữu ngư, kì
danh vi Côn. Côn chi đại, bất tri kì kỉ thiên lí dã; hoá nhi vi điểu, kì danh
vi Bằng. Bằng chi bối, bất tri kì kỉ thiên lí dã, nộ nhi phi, kì dực nhược thuỳ
thiên chi vân. Thị điểu dã, hải vận tắc tương tỉ vu nam minh. Nam minh giả,
thiên trì dã. “Tề Hài” giả, chí quái giả dã. “Hài” chi ngôn viết: Bằng chi tỉ vu
nam minh, thuỷ kích tam thiên lí, đoàn phù dao nhi thướng giả cửu vạn lí, khứ
dĩ lục nguyệt tức giả dã.
北冥有鱼, 其名为鲲. 鲲之大, 不知其几千里也; 化而为鸟, 其名为鹏. 鹏之背, 不知其几千里也, 怒而飞, 其翼若垂天之云. 是鸟也, 海运则将徙于南冥. 南冥者, 天池也. “齐谐” 者, 志怪者也. “谐” 之言曰: “鹏之徙于南冥, 水击三千里, 抟扶瑶而上者九万里, 去以六月息者也.
(Biển bắc có loài cá, tên của nó là Côn. Cá Côn rất lớn,
dài không biết đến mấy ngàn dặm; hoá thành loài chim, tên của nó là Bằng. Chim
Bằng rất lớn, lưng của nó không biết dài đến mấy ngàn dặm, lúc ra sức bay, cánh
của nó như đám mây bên trời. Chim này, khi biển động sẽ bay đến biển nam. Biển
nam là ao trời. “Tề Hài” là sách chép những chuyện quái dị. Sách này có nói:
Khi chim Bằng bay đến biển nam, cánh của nó đập trên mặt nước khiến sóng biển
dâng lên nối liền ba ngàn dặm, nó nương theo gió xoáy mà bay lên cao chín vạn dặm,
theo gió tháng 6 mà rời biển bắc.)
http://gsh.yzqz.cn/sanwenjianshang/mydoc021.htm
Quyết lời dứt áo ra đi
Gió mây bằng đã đến kì dặm khơi
(“Truyện Kiều” 2229 – 2230)
Bằng: Chim bằng, giống chim rất lớn. Sách Trang Tử thiên Tiêu dao du có đoạn ngụ ngôn nói rằng chim bằng bay đến biển Nam, đập
cánh động nước trong ba nghìn dặm, cưỡi gió bay lên chín nghìn dặm. Đây chỉ con
người phi thường.
(Đào Duy Anh: “Từ điển Truyện Kiều”, nxb Khoa học xã hội,
Hà Nội – 1989)
Trong “Kim Vân Kiều” (Đoạn trường tân thanh) do Bùi Khánh Diễn chú thích,
ghi rằng:
Trang tử: Bằng thừa phong nhi thượng giả cửu
vạn lý.
莊子: 鵬乘風而上者九萬里
(Sách
Trang tử: Chim bằng cưỡi gió mà lên cao chín vạn dặm)
(Sài Gòn: nxb Sống Mới, 1960)
Xét: Theo ý riêng, hai câu 2229 và 2230 này ý nói đã đến
lúc Từ Hải ra đi thực hiện chí lớn của mình.
Bản “Kim Vân Kiều” (Đoạn trường tân thanh) do Bùi Khánh Diễn chú thích,
câu 2230 là:
Gió ĐƯA bằng TIỆN ĐÃ LÌA dặm khơi
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 28/12/2020