ANH HÙNG ĐỨNG GIỮA TRẦN AI MỚI GIÀ (2202)
Trong Tống sử 宋史, quyển 256 ở Triệu Phổ truyện 赵普传 có chép:
Sơ,
Thái Tổ trắc vi, Phổ tùng chi du, kí hữu thiên hạ, Phổ lũ dĩ vi thời sở bất túc
giả ngôn chi. Thái Tổ khoát đạt, vị Phổ viết: “Nhược trần ai trung khả thức
thiên tử, Tể tướng, tắc nhân giai vật sắc chi hĩ.” Tự thị bất phục ngôn.
初,
太祖侧微, 普从之游, 既有天下, 普屡以微时所不足者言之. 太祖豁达, 谓普曰: “若尘埃中可识天子, 宰相, 则人皆物色之矣.”自是不复言.
(Lúc ban đầu, Thái Tổ hãy còn nghèo
khó, Triệu Phổ từng đi theo. Khi Thái Tổ có được thiên hạ, Triệu Phổ mấy lần nhắc
đến những điều thiếu thốn của Thái Tổ lúc Thái Tổ còn nghèo khó. Thái Tổ rất rộng
lượng nói với Triệu Phổ rằng: “Nếu như người ta đang trong lúc gió bụi mà biết
được tương lai ai sẽ là thiên tử, ai sẽ là Tể tướng, thì mọi người đã truy tìm
thiên tử, Tể tướng rồi”. Từ đó Triệu Phổ không nhắc đến những điều đó nữa.)
http://sljth.blog.sohu.com/28195411.html
Khen cho con mắt tinh đời
Anh hùng đứng giữa trần ai mới già
(“Truyện Kiều” 2201 – 2202)
Anh hùng: Người tài năng, chí khí và đảm lược
phi thường.
Trần ai: Gốc chữ Hán nghĩa là bụi bặm, chỉ cõi đời khổ sở.
(Đào
Duy Anh: “Từ điển Truyện Kiều”, nxb Khoa học xã hội, Hà Nội – 1989)
Trong “Kim Vân
Kiều” (Đoạn trường tân thanh) do Bùi Khánh Diễn chú thích, ghi rằng:
Tống Thái tổ viết: Trần ai trung nhược thức
Thiên tử Tể tướng tắc nhân giai vật sắc chi hĩ.
宋太祖曰: 塵埃中若識天子宰相則人皆物色之矣
(Vua Tống
Thái tổ nói: Trong trần ai nếu biết ai được là vua là tướng, thì người ta vẽ
truyền thần ra mà đi cầu.)
(Sài Gòn: nxb Sống Mới, 1960)
Xét: Theo ý riêng, Nguyễn Du đã mượn ý từ câu nói của Tống Thái Tổ trong Triệu Phổ truyện, viết ra hai câu 2201
và 2202. Theo đó, Từ Hải khen Thuý Kiều có tài biết nhìn người, đã nhận ra Từ Hải
là anh hùng.
Bản “Kim Vân Kiều”
(Đoạn trường tân thanh) do Bùi Khánh Diễn chú thích, câu 2202 là:
Anh hùng ĐOÁN giữa trần ai mới già
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 15/12/2020