A BẢO CƠ KIẾN LẬP
NƯỚC LIÊU
(tiếp theo)
Để củng cố hoàng quyền, A Bảo Cơ
dựa vào bọn Hàn Diên Huy韩延徽, Khang Mặc Kí 康默记, áp dụng một loạt những biện pháp chấp chính mới, khái quát
lại có mấy điểm như sau:
Cư dân bộ lạc thực thi sự thống trị mang
tính khu vực. 8 bộ Dao Liễn thị 遥辇氏 lấy 3 bộ Điệt Thích bộ 迭剌部 làm hạt nhân, nguyên vốn phân biệt
tổ thành 2 tập đoàn bộ lạc, xưng là “Bắc phủ” 北府, “Nam phủ” 南府, sau khi A Bảo Cơ thay thế Dao
Liễn, lấy hậu tộc Tiêu thị 萧氏 (Thẩm Mật 审密) ngoài 8 bộ “thế vi Bắc phủ Tể
tướng” 世为北府宰相 (nối
đời làm Tể tướng Bắc phủ) thống trị 5 bộ Bắc phủ. Sau khi A Bảo Cơ kiến quốc
xưng đế, năm 921 lấy em trai hoàng đế là Tô 苏 làm Nam phủ Tể tướng, thống trị
3 bộ Ất Thất 乙室.
Các bộ lạc lại quy định khu vực “trấn trú” 镇驻cố định. Biện pháp này tiến một
bước tiêu huỷ chế độ cũ của bộ lạc thị tộc, hình thành sự thống trị mang tính
khu vực lấy hậu tộc và quý tộc hoàng tộc ngoài Bắc phủ, Nam phủ trực tiếp tiến
hành. Di Li Cẩn 夷离堇
(danh xưng thủ lĩnh
quân sự của tộc Khất Đan - ND) của các bộ đổi gọi là “Lệnh Ẩn” 令隐, trở thành một cấp quan viên
trong sự thống trị của Tể tướng Bắc phủ, Nam phủ.
Các bộ lạc
săn bắn, du mục bị bắt hoặc bị chinh phục, được phân ra biên chế làm lệ, thuộc
vào bộ lạc của 8 bộ Khất Đan, dưới sự thống trị của Tể tướng Nam phủ, do quốc
gia Khất Đan nhậm mệnh “Tiết độ sứ” đến tiến hành thống trị đối với họ. Năm Thần
Sách 神册thứ
4, A Bảo Cơ lại tu sửa thành cũ Liêu Dương 辽阳, cho người Hán vào ở, đồng thời
áp dụng chế độ trung nguyên thiết lập quận Đông Bình 东平tại Liêu Dương. Nguyên trước đây
trong chiến tranh tiến hành công đoạt các châu huyện trung nguyên, nhiều người
Hán nội địa bị bắt đến Khất Đan, A Bảo Cơ
đã lấy danh xưng châu huyện của triều Đường xây thành, an trí những người
Hán đó. Những người Hán này đem tập tục của trung nguyên, kĩ thuật sản xuất của
người Hán nhập vào Khất Đan, nông nghiệp của Khất Đan cũng phát triển chưa từng
có.
Cải tổ quân đội và vệ quân. Theo sự
phát triển của chế độ nô lệ và sự kiến lập quốc gia, quân đội Khất Đan đã không
còn là quân đội của bộ lạc thị tộc, mà trở thành công cụ của quý tộc cướp đoạt
và trấn áp nô lệ. Bên cạnh hoàng đế, thiết lập “quan vệ kị quân” 官卫骑军 lấy tâm phúc làm hạt nhân, hoàng
đế vào là hộ vệ, ra là tuỳ tùng, táng thì theo đó mà giữ lăng, trên thực tế là
đội cảnh vệ đặc thù của quý tộc hoàng thất. Các khu vực có tướng lĩnh quý tộc
thống suất quân bộ tộc, có binh sự, “truyền hịch nhi tập” 传檄而集.
Sáng tạo văn tự. Tháng Giêng năm Thần
Sách 神册
thứ 5 (năm 920), Da Luật Lỗ Bất Cổ 耶律鲁不古 và Đột Lữ Bất 突吕不nhận mệnh của A Bảo Cơ, mô phỏng theo văn tự của Hán tộc,
sáng tạo ra văn tự Khất Đan, tháng 9 chính thức ban hành sử dụng, phế bỏ việc
khắc vạch kí sự trước đó. Vào thời niên hiệu Thiên Tán 天赞 (922 – 926), Điệt Thích 迭刺lại phụng chỉ của A Bảo Cơ, chế
tạo tiểu tự Khất Đan, chữ Khất Đan tuy đã xuất hiện nhưng sử dụng rộng rãi vẫn
là chữ Hán, chiếu lệnh của triều đình, tấu nghị, quốc thư đối với trung nguyên,
Tây Hạ văn điệp đưa xuống địa phương toàn dùng Hán văn.
Chế định pháp luật. Năm 921, A Bảo Cơ
nhậm mệnh đại thần nắm vững “định trị Khất Đan cập chư di chi pháp” 定治契丹及诸夷法 (pháp luật cai trị Khất Đan cùng
các di). Người Hán dưới sự thống trị của Khất Đan vẫn dùng luật Hán. Đột Lữ Bất
nhận mệnh A Bảo Cơ soạn định “quyết ngục pháp” 决狱法, đó chính là bộ pháp luật cơ bản
sớm nhất của Khất Đan. Đồng thời còn thiết lập pháp quan “Di li tất” 夷离毕 (danh xưng vị trưởng quan coi việc
hình ngục – ND) xét xử ngục tụng.
Hưng kiến đô thành. Sử xưng thời Da Luật
Thích Lỗ 耶律释鲁
làm Vu Việt 于越
(quan danh – ND)
“thuỷ trí thành ấp” 始置城邑 (bắt đầu thiết lập thành ấp), đó đại để chỉ là những trại để
xử trí nô lệ bị bắt. Năm 918, tại cố địa của Khất Đan ven Hoàng Hà, A Bảo Cơ định
“thành tây lâu vi hoàng đô” 城西楼为皇都 (thành tây lâu làm hoàng đô) (Khất Đan chuộng hướng đông, cư
địa của hoàng thất xưng là “tây lâu”). Đến năm 926, lại trên cơ sở này, mở rộng
thành quách, xây dựng cung điện tự miếu, đem thượng kinh hoàng thành xây thành
một đại thành rộng 27 dặm, tường thành cao 2 trượng. Vốn từ thời Bắc Nguỵ, lưu
vực Hoàng Hà luôn là nơi săn bắt du mục của người Thác Bạt Khất Đan, đồng thời
không có những kiến trúc thành thị như thế, A bảo Cơ coi trọng đồng thời kiến tạo
đô thành là một hành động và sự nghiệp trọng đại.
Quy định quốc giáo. Một ngày nọ, A Bảo
Cơ triệu tập quần thần hỏi rằng: “Quốc gia đã lập, các khanh xem thử phải tôn
phụng vị thần kì nào?” Người Khất Đan tin Phật, nên nhiều đại thần đáp rằng:
“Nên kính thờ Thích Ca.” A Bảo Cơ lắc đầu bảo rằng: Phật giáo không phải là tôn
giáo của nước ta. Thái tử Da Luật Bội đứng dậy tâu rằng: “Chí thánh chí đức, được
vạn thế tôn kính, chẳng ai bằng Khổng Tử. Nên kính Khổng Tử trước.” A Bảo Cơ gật
đầu cười nói rằng: “Lời của thái tử hợp với ý trẫm.” Ông liền ban chiếu xây dựng
Khổng miếu tại hoàng đô, nhưng đồng thời cũng cho xây dựng Đạo quán và chùa.
Những thành tích kiến lập của A Bảo Cơ trong việc trị lí quốc gia nô lệ Khất Đan là sự kiện lớn vạch thời đại trong lịch sử tộc Khất Đan, cũng là sự kiện lớn có ảnh hưởng sâu rộng trong lịch sử Trung Quốc, khiến cho lịch sử Khất Đan từ đó tiến vào một thời kì mới. (hết)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 28/11/2020
TRUNG HOA THƯỢNG HẠ NGŨ THIÊN NIÊN
中华上下五千年
Chủ biên: Lí Tinh 李晶
Nam Kinh đại học xuất bản xã, 2007