LÂM TRI TỪ
Phan Nhạc 潘岳 trong bài Điệu vong thi 悼亡诗 tưởng nhớ
đến người vợ đã mất của mình đã viết:
Như bỉ hàn lâm điểu
Song thê nhất triêu chích
如彼翰林鸟
双栖一朝只
(Hai chúng ta như đôi chim trong rừng
Cả hai cùng đậu, một buổi sáng nọ lẻ loi)
Lâm Tri từ thuở uyên bay
Phòng không thương kẻ tháng ngày chiếc
thân
(“Truyện
Kiều” 1791 – 1792)
Uyên bay: Chim uyên ương là giống chim ở thành đôi, một con đực,
một con cái. Uyên bay tức một con bay đi, chỉ tình hình Thúc Sinh mất Thuý Kiều.
(Đào
Duy Anh: “Từ điển Truyện Kiều”, nxb Khoa học xã hội, Hà Nội – 1989)
Trong “Kim Vân
Kiều” (Đoạn trường tân thanh) do Bùi Khánh Diễn chú thích, ghi rằng:
Phan
Nhạc Điệu vong thi: Thí bỉ uyên ương điểu, song phi nhất triêu chích.
潘岳悼亡詩: 譬彼鴛鴦鳥, 雙飛一朝隻
(Ông Phan Nhạc có thơ thương vợ rằng:
Ví như đôi chim uyên ương cùng bay, phút lẻ một)
(Sài Gòn: nxb Sống Mới, 1960)
Xét: theo ý riêng, câu 1791 Nguyễn Du mượn ý từ hai câu này trong bài “Điệu vong thi” của Phan Nhạc.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 04/10/2020