Dịch thuật: Hiếu học chi nhẫn (kì 2) (Nhẫn kinh)

 

好学之忍

(其二)

以锥刺股者, 苏秦之忍痛; 系狱受经者, 黄霸之忍辱

                                                                                   (忍经)

HIẾU HỌC CHI NHẪN

(kì nhị)

          Dĩ chuỳ thích cổ giả, Tô Tần chi nhẫn thống; hệ ngục thụ kinh giả, Hoàng Bá chi nhẫn nhục.

                                                                               (Nhẫn kinh)

HIẾU HỌC CHI NHẪN

(kì 2)

          Tô Tần dùng chuỳ đâm vào đùi mình, nén cơn đau phát phẫn mà đọc sách; Hoàng bá bị giam trong ngục, chịu khuất nhục bái sư để học.

Chú của nguyên tác

          Trong Chiến quốc sách 战国策 có chép: Tô Tần 苏秦, người Lạc Dương 洛阳, lúc đọc sách thường buồn ngủ, thế là lấy cây dùi đâm vào đùi mình, màu chảy lan đến đầu gối. Ông theo học với Quỷ Cốc tiên sinh 鬼谷先生. Tô Tần du thuyết chư hầu, chư hầu ước định nghe kế sách của Tô Tần, để Tô Tần cùng một lúc nhậm chức Thừa tướng của 6 nước. Tô Tần cảm khái nói rằng: “Giả sử ta cứ như trước đây chỉ có hai khoảnh ruộng, thì làm sao hiện nay ta có thể đeo ấn Tướng của 6 nước!” Thế là đem ngàn lượng vàng phân phát cho bạn bè thân thích.

          Hoàng Bá 黄霸thời Tây Hán, tự Thứ Công 次公, người Hà Nam 河南, nổi tiếng khoan hậu hoà khí. Tuyên Đế 宣帝 nghe nói ông ta chấp pháp công bình, nhậm mệnh chức Đình uý. Năm Bản Thuỷ 本始thứ 2, Hoàng đế định cho xây miếu để tôn Hiếu Vũ Đế 孝武帝, các nơi cũng sẽ xây miếu. Duy chỉ có Hạ Hầu Thắng 夏侯胜 can gián rằng: “Làm như vậy là không được.” Thế là Thừa tướng, Ngự sử đều dâng thư công kích Hạ Hầu Thắng đã phi nghị quân vương. Hạ Hầu Thắng, Hoàng Bá nhân đó mà bị hạ ngục. Qua mấy ngày sau, Hoàng Bá muốn được học Thượng thư 尚书 ở Hạ Hầu Thắng, Hạ Hầu Thắng nói rằng: “Chúng ta đều phạm vào tội chết, còn học Thượng thư để làm gì?” Hoàng Bá nói rằng: “Buổi sáng nghe được “đạo”, buổi chiều chết cũng cam.” Hạ Hầu Thắng cho những lời ấy rất có lí, bèn truyền thụ Thượng thư cho ông. Trong ngục, mùa đông mùa xuân thay nhau, nhưng Thượng thư được giảng giải mãi không dừng. Đến năm Bản Thuỷ thứ 4, đại xá, hai người ra khỏi ngục. Hạ Hầu Thắng được phong làm Gián đại phu Cấp sự trung, Hoàng Bá được nhậm mệnh làm Dương Châu Thứ sử. Năm Nguyên Khang 元康 thứ 3, Hoàng Bá nhậm Dĩnh Xuyên Thái thú. Thiên hạ nơi ông trị lí tốt nhất. Năm Thần Tước 神爵 thứ 4 được ban tước Quan Nội Hầu 关内侯, sau làm Thừa tướng.

Yếu nghĩa

          Tô Tần thời Chiến Quốc, ban đêm đọc sách, gặp lúc buồn ngủ, đã dùng cây chuỳ tự đâm vào đùi mình. Về sau ông đề xướng chủ trương hợp tung để kháng Tần, đeo ấn Tướng 6 nước. Hoàng Bá thời Tây Hán, nhân vì mắc tội bị Tuyên Đế cho hạ ngục. Nhưng trong ngục, ông luôn hướng đến Hạ Hầu Thằng – người cùng bị giam một ngục, để học Thượng thư, về sau Hoàng Bá làm Thừa tướng. Những người có hành vi chân chính, về phương diện học tập, họ có nghị lực kinh người, hơn nữa, cho dù ở vào tình huống nào, họ cũng đều kiên trì học tập.

                                                                       Huỳnh Chương Hưng

                                                                       Quy Nhơn 04/10/2020

Nguồn        

ĐẠO ĐỨC KINH

道德经

(Xuân Thu)  Lí Nhĩ 李耳

Bắc Kinh Yên Sơn xuất bản xã