Dịch thuật: Xe hương nàng cũng thuận đường quy ninh (1606) ("Truyện Kiều")

XE HƯƠNG NÀNG CŨNG THUẬN ĐƯỜNG QUY NINH (1606)

          Xe hương: chữ Hán là Hương xa 香车, xe được làm bằng gỗ thơm, ở đây phiếm chỉ xe hoặc kiệu trang sức hoa mĩ. Thành ngữ “Bảo mã hương xa” 宝马香车 hình dung ngựa xe trang sức hoa mĩ của hạng người giàu sang phú quý mỗi khi ra đường. Vương Duy 王维 trong bài “Đồng tỉ bộ Dương viên ngoại thập ngũ dạ hoài tĩnh giả quí” 同比部杨员外十五夜怀静者季 có câu:

Hương xa bảo mã cộng huyên điền

Cá lí đa tình hiệp thiếu niên

香车宝马共喧阗

个里多情侠少年

(Xe hương ngựa đẹp chen chúc ồn ào

Trong số đó có chàng thiếu niên đa tình hào hiệp)

          Và Vi Ứng Vật 韦应物trong bài Trường An đạo 长安道 cũng có viết:

Bảo mã hoành lai há Kiến Chương

Hương xa khước chuyển tị trì đạo

宝马横来下建章

香车却转避驰道

(Ngựa đẹp dàn hàng ngang đi về phía cung Kiến Chương

Xe hương lại chuyển tránh đường lớn)

          Quy ninh: con gái đã lấy chồng, về thăm lại cha mẹ. Xuất xứ từ chương 3 bài Cát đàm 葛覃 phần Chu Nam 周南 trong Kinh thi.

Ngôn cáo Sư thị

Ngôn cáo ngôn quy

Bạc ô ngã tư

Bạc hoán ngã y

Hạt hoán hạt phủ

Quy ninh phụ mẫu

言告師氏

言告言歸

薄汙我私

薄浣我衣

害浣害否

歸寧父母

Nói cho quản gia biết

Rằng ta muốn về nhà thăm cha mẹ

Vò sạch áo trong của ta,

 Giặt sạch áo ngoài của ta

(Đồ nào giặt, đồ nào không cần giặt

Để mặc về thăm cha mẹ)

http://www.chinesewords.org/poetry/104-814.html

Roi câu vừa đóng dặm trường

Xe hương nàng cũng thuận đường quy ninh

(“Truyện Kiều” 1605 – 1606)

Xe hương: chỉ cái xe của đàn bà quí phái

Qui ninh: Con gái đã về nhà chồng thăm cha mẹ

(Đào Duy Anh: “Từ điển Truyện Kiều”, nxb Khoa học xã hội, Hà Nội – 1989)

Trong “Kim Vân Kiều” (Đoạn trường tân thanh) do Bùi Khánh Diễn chú thích, ghi rằng:

Xe hương là xe đàn bà đi.

Qui ninh:

          Thi: Ngôn cáo sư thị, ngôn cáo ngôn qui

          詩: 言告師氏, 言告言歸

          (Kinh Thi: Nói cho bà Sư thị, nói xin chồng về thăm nhà)

(Sài Gòn: nxb Sống Mới, 1960) 

Xét: “Xe hương” ở câu 1606 này theo ý riêng, chỉ xe nói chung, không phải loại xe làm bằng gỗ thơm có chạm trỗ hoa mĩ.

Trong “Kim Vân Kiều” (Đoạn trường tân thanh) do Bùi Khánh Diễn chú thích và trong “Tư liệu Truyện Kiều  - Bản Duy Minh Thị 1872” do GS Nguyễn Tài Cẩn phiên Nôm, câu 1605 đều là:

VÓ câu vừa GIÓNG dặm trường

                                                     (Nxb Đại học quốc gia Hà Nội, 2002)

Trong “Từ điển Truyện Kiều” bản in năm 2000, câu 1605 đã phiên âm lại là:

Roi câu vừa CHỈ dặm trường

                                                                  Huỳnh Chương Hưng

                                                                  Quy Nhơn 08/9/2020