哀公问于孔子曰: “寡人闻忘之甚者, 徙而忘其妻, 有诸?”
孔子对曰: “此犹未甚者也, 甚者乃忘其身.”
公曰: “可得而闻乎?”
孔子曰: “昔者, 夏桀贵为天子, 富有四海, 忘其圣祖之道, 坏其典法, 废其世祀, 荒于淫乐, 耽湎于酒, 佞臣诌谀, 窥导其心; 忠士折口, 逃罪不言. 天下诛桀而有其国, 此谓忘其身之甚矣.”
(孔子家语 - 贤君第十三)
Ai Công vấn
vu Khổng Tử viết: “Quả nhân văn vong chi thậm giả, tỉ nhi vong kì thê, hữu
chư?”
Khổng
Tử đối viết: “Thử do vị thậm giả dã, thậm giả nãi vong kì thân.”
Công
viết: “Khả đắc nhi văn hồ?”
Khổng
Tử viết: “Tích giả, Hạ Kiệt quý vi thiên tử, phú hữu tứ hải, vong kì thánh tổ
chi đạo, hoại kì điển pháp, phế kì thế tự, hoang vu dâm lạc, đam miện vu tửu, nịnh
thần sảo du, khuy đạo kì tâm; trung sĩ chiết khẩu, đào tội bất ngôn. Thiên hạ
tru Kiệt nhi hữu kì quốc, thử vị vong kì thân chi thậm hĩ.”
(Khổng Tử gia ngữ - Hiền quân đệ thập tam)
Lỗ Ai Công hỏi Khổng Tử rằng: “Quả
nhân nghe người mà mắc chứng hay quên rất nặng khi dọn nhà đã quên dẫn theo người
vợ của mình. Có chuyện đó không?”
Khổng Tử đáp rằng: “Loại người đó chưa
được xem là mắc chứng hay quên nặng nhất. Loại người mắc chứng hay quên nặng nhất
là loại người quên cả bản thân mình.”
Lỗ Ai Công nói rằng: “Quả nhân có thể
nghe được chằng?”
Khổng Tử bảo rằng: “Ngày trước, Ông Kiệt nhà Hạ làm thiên tử, giàu có nhất thiên hạ, thế mà lại quên mất đạo đức của tổ tiên, làm bại hoại pháp chế, phế bỏ tế tự, hoang dâm hưởng lạc, chìm đắm trong tửu sắc. Gian thần a dua siểm mị, lén dò xét tâm tư của ông ta để xu nịnh; trung thần để tránh tội thì lại im miệng không nói. Về sau, người trong thiên hạ nhất tề trừng phạt Hạ Kiệt, lật đổ sự thống trị của ông ta. Có thể gọi đó là loại người hay quên nặng nhất, quên cả bản thân mình.
Chú của người dịch
Khổng Tử gia ngữ 孔子家语: còn gọi là Khổng
thị gia ngữ 孔氏家语, nói tắt là Gia ngữ 家语. Đây là bộ trứ
tác của Nho gia, nguyên bản có 27 quyển, bản hiện nay có 10 quyển, tổng cộng 44
thiên. Khổng Tử gia ngữ ghi lại tư tưởng
cùng ngôn hành của Khổng Tử và môn đệ của Khổng Tử.
Bản Khổng Tử gia ngữ hiện nay gồm 10 quyển, 44 thiên, Vương Túc 王肃 thời Nguỵ chú. Sau sách có phụ thêm bài tự của Vương Túc, và “Hậu tự” 后序.
https://baike.baidu.com/item/%E5%AD%94%E5%AD%90%E5%AE%B6%E8%AF%AD/6656586
Quyển Khổng Tử gia ngữ do Vương Ứng Lân王应麟chủ biên, phần tự của Vương Túc để ở đầu sách và không có phần “Hậu tự”.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 23/9/2020
Nguồn
KHỔNG TỬ GIA NGỮ
孔子家语
Chủ biên: Vương Ứng Lân 王应麟
Trường Xuân . Thời đại văn hoá xuất bản xã, 2003