勿以耕读谋富贵 莫以衣食逞豪奢
耕所以养生, 读所以明道, 此耕读之本原也, 而后世乃假以谋富贵矣. 衣取其蔽体, 食取其充饥, 此衣食之实用也, 而时人乃藉以逞豪奢矣.
(围炉夜话)
VẬT
DĨ CANH ĐỘC MƯU PHÚ QUÝ
MẠC
DĨ Y THỰC SÍNH HÀO XA
Canh sở dĩ dưỡng sinh, độc sở dĩ minh
đạo, thử canh độc chi bản nguyên dã, nhi hậu thế nãi giả dĩ mưu phú quý hĩ. Y
thủ kì tế thể, thực thủ kì sung cơ, thử y thực chi thực dụng dã, nhi thời nhân
nãi tạ dĩ sính hào xa hĩ.
(Vi lô dạ thoại)
CHỚ LẤY VIỆC CÀY CẨY ĐỂ MƯU CẦU PHÚ QUÝ
CHỚ LẤY CÁI ĂN CÁI MẶC ĐỂ KHOE SỰ XA XỈ
HÀO HOA
Cày cấy
là để có cái ăn nuôi sống bản thân, đọc sách là để biết được đạo lí, đó là ý
nghĩa gốc của việc cày cấy và đọc sách, thế mà người đời sau lại mượn nó làm thủ
đoạn để mưu cầu phú quý. Quần áo là để che thân thể, ăn uống là để khỏi đói
khát, đó là nhu cầu thực tế đối với quần áo và ăn uống, thế mà người thời nay lại
dùng nó để khoe khoang sự xa xỉ hào hoa.
Phân tích và
thưởng thức
Người
xưa cho nhiều ruộng là giàu có, đó là đã mất đi ý nghĩa gốc của việc cày cấy,
điều đó cũng giống với nhiều người hiện nay đầu cơ đất và mua nhà cửa để mưu lợi
mà không chịu cày cấy. Sở dụng của việc đọc sách là để biết được đạo lí. Cách
suy nghĩ lấy việc đọc sách để mưu cầu phú quý là đã đem việc đọc sách làm công
cụ, làm thủ đoạn mà không xem là là mục đích. Trong xã hội có nhiều người đọc
qua sách mà không biết đạo lí, chính là nhân vì tồn tại tâm thái đó, bởi thế
trong đầu họ, phàm đạo lí mà làm trở ngại việc mưu cầu phú quý đều không phải
là chân lí. Đạo lí có được đến tai của họ đã bị cắt bỏ hơn nửa, đến tâm của họ
còn chẳng được mấy, như vậy làm sao có thể biết được đạo lí?
Chú của người
dịch
Vi lô dạ thoại 围炉夜话: là một tác phẩm nổi tiếng đời Thanh, tác giả là
Vương Vĩnh Bân 王永彬. Vi lô dạ thoại
có 221 tắc, đề cập nhiều phương diện như đạo đức, tu thân, độc thư, an bần lạc
đạo, giáo tử, trung hiếu, cần kiệm … nêu rõ hàm nghĩa sâu xa: lập đức, lập
công, lập ngôn đều lấy “lập nghiệp” làm gốc.Vi
lô dạ thoại 围炉夜话cùng với Thái căn đàm 菜根谭, Tiểu song u kí 小窗幽记 được gọi chung là “xử thế tam đại kì thư”.
Vương Vĩnh
Bân 王永彬:
Vương
Vĩnh Bân tự Nghi Sơn 宜山, người đời gọi ông
là Nghi Sơn tiên sinh 宜山先生, con cháu đời sau
của họ Vương gọi ông là Nghi Sơn công 宜山公. Cuộc đời ông trải
qua 5 vương triều: Càn Long 乾隆, Gia Khánh 嘉庆, Đạo Quang 道光, Hàm Phong 咸丰, Đồng Trị 同治. Ông sinh ngày 23
tháng Giêng năm Nhâm Tí thời Càn Long, mất ngày 25 tháng Giêng năm Kỉ Tị thời Đồng
Trị, hưởng thọ 78 tuổi.
Huỳnh Chương Hưng
Quy
Nhơn 01/8/2020
Nguồn
VI LÔ DẠ THOẠI
围炉夜话
Tác giả: Vương Vĩnh Bân 王永彬
Thiểm Tây lữ du xuất bản xã, 2002.
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật