THANG LAN RỦ
BỨC TRƯỚNG HỒNG TẨM HOA (1310
Thang lan: (tức lan thang 蘭湯/兰汤) Nước đựng trong bồn để tắm, người xưa gọi là “thang”
湯/汤, trong nước cho thêm
hương liệu, không chỉ giúp thân thể sạch sẽ,
tinh thần tỉnh táo, mà còn có thể trừ tà khí, dưỡng sinh, chữa bệnh. Do
bởi những hương liệu này là hoa thơm, cỏ thơm, đa phần là “lan” 蘭/兰, có tính chất thơm
cùng thành phần dược lí có thể phòng bệnh trị bệnh nên rất có lợi cho sức khoẻ.
Lan ở đây là loại “thảo”, bao gồm “lan thảo” 兰草 và “trạch lan” 泽兰, không phải lan hoa.
Trong Sở từ - Cửu ca – Vân trung quân 楚辞 - 九歌 - 云中君 có câu:
Dục lan thang hề mộc phương
Hoa thái y hề Nhược anh
浴兰汤兮沐芳
华采衣兮若英
(Tắm nước có ngâm cỏ lan, gội nước thơm
Mặc áo ngũ sắc đẹp như hoa Đỗ Nhược)
Vương Dật
王逸 chú
rằng:
Lan, hương thảo dã
兰, 香草也
(Lan là loại cỏ thơm)
Buồng the phải buổi thong dong
Thang lan rủ bức trướng hồng tẩm hoa
(“Truyện Kiều” 1309 – 1310)
Thang lan: Nước nóng nấu có bỏ lá lan, tức lá sả cho thơm.
(Đào Duy Anh: “Từ điển Truyện Kiều”, nxb Khoa học xã hội,
Hà Nội – 1989)
Trong “Kim Vân Kiều” (Đoạn trường tân thanh) do Bùi Khánh Diễn chú thích,
ghi rằng:
Sở từ: Dục lan thang hề mộc phương hoa
楚辭: 浴蘭湯兮沐芳花
(Sách Sở
từ: gội nước lan vậy tắm hoa thơm)
(Sài Gòn: nxb Sống Mới,
1960)
Xét: Trong “Tư liệu Truyện Kiều - Bản
Duy Minh Thị 1872” do GS Nguyễn Tài Cẩn phiên Nôm, câu 1309 và 1310 là:
PHÒNG LA phải buổi thong dong
Thang HƯƠNG rủ bức trước hồng SẠCH hoa
(Nxb Đại học quốc gia Hà Nội, 2002)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 20/7/2020
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật