LÍ KÍ CHÉM RẮN
东越闽中有庸岭, 高数十里. 其西北隙中有大蛇, 长七八丈, 大十馀围, 土俗常惧, 东 (治) [冶] 都尉及属城长吏多有死者. 祭以牛羊, 故不得祸. 或与人梦, 或下谕巫祝, 欲得啖童女十二三者, 都尉令长并共患之. 然气厉不息. 共请求人家生婢子, 兼有罪家女养之. 至八月朝祭, 送蛇穴口, 蛇出吞啮之. 累年如此, 已用九女.
尔时预复募索, 未得其女. 将乐县李诞家, 有六女, 无男, 其小女名寄, 应募欲行, 父母不听. 寄曰: “父母无相, 惟生六女, 无有一男, 虽有如无. 女无缇萦济父母之功, 既不能供养, 徒费衣食, 生无所益. 不如早死. 卖寄之身, 可得少钱, 以供父母, 岂不善耶?” 父母慈怜, 终不听去. 寄自潜行, 不可禁止.
寄乃告请好剑及咋蛇犬. 至八月朝, 便诣庙中坐, 怀剑将犬. 先将数石米餈, 用蜜 ..... (1)
灌之, 以置穴口. 蛇便出, 头大如囷, 目如二尺镜. 闻餈香气, 先啖食之. 寄便放犬, 犬就啮咋, 寄从后斫得数创. 疮痛急, 蛇因踊出, 至庭而死. 寄入视穴, 得其九女髑髅,悉举出, 咤言曰: “汝曹怯弱, 为蛇所食, 甚可哀愍.” 于是寄女缓步而归.
越王闻之, 聘寄女为后, 拜其父为将乐令, 母及姊皆有赏赐. 自是东(治) [冶] 无复妖邪之物, 其歌谣至今存焉.
(搜神记)
Phiên âm
Đông Việt Mân trung hữu
Dung lĩnh, cao sổ thập lí. Kì tây bắc khích trung hữu đại xà, trường thất bát
trượng, đại thập dư khuân, thổ tục thường cụ. Đông (Trị) [Dã] Đô uý cập thuộc
thành trưởng lại đa hữu tử giả. Tế dĩ ngưu dương, cố bất đắc hoạ. Hoặc dữ nhân
mộng, hoặc há dụ vu chúc, dục đắc đạm đồng nữ thập nhị tam giả, Đô uý Lệnh trưởng
tịnh cộng hoạn chi. Nhiên khí lệ bất tức. Cung thỉnh cầu nhân gia sinh tì tử,
kiêm hữu tội gia nữ dưỡng chi. Chí bát nguyệt triêu tế, tống xà huyệt khẩu, xà
xuất thôn khiết chi. Luỹ niên như thử, dĩ dụng cửu nữ.
Nhĩ thời dự phục mộ
sách, vị đắc kì nữ. Tương Lạc huyện Lí Đản gia, hữu lục nữ, vô nam, kì tiểu nữ
danh Kí, ứng mộ dục hành, phụ mẫu bất thính. Kí viết: “Phụ mẫu vô tướng, duy
sinh lục nữ, vô hữu nhất nam, tuy hữu như vô. Nữ vô Đề Oanh tế phụ mẫu chi
công, kí bất năng cung dưỡng, đồ phí y thực, sinh vô sở ích, bất như tảo tử. Mại
Kí chi thân, khả đắc thiểu tiền, dĩ cung phụ mẫu, khởi bất thiện da?” Phụ mẫu từ
lân, chung bất thính khứ. Kí tự tiềm hành, bất khả cấm chỉ.
Kí nãi cáo thỉnh hảo kiếm
cập trách xà khuyển. Chí bát nguyệt triêu, tiện nghệ miếu trung toạ, hoài kiếm
tương khuyển. Tiên tương sổ thạch mễ tư, dụng mật siêu (1) quán chi,
dĩ trí huyệt khẩu. Xà tiện xuất, đầu đại như khuân, mục như nhị xích kính. Văn
tư hương khí, tiên đạm thực chi. Kí tiện phóng khuyển, khuyển tựu khiết trách,
Kí tùng hậu chước đắc sổ sáng. Sang thống cấp, xà nhân dũng xuất, chí đình nhi
tử. Kí nhập thị huyệt, đắc kì cửu nữ độc lâu, tất cử xuất, trá ngôn viết: “Nhữ
tào khiếp nhược, vi xà sở thực, thậm khả ai mẫn.” Vu thị Kí nữ hoãn bộ nhi quy.
Việt Vương văn chi, sính
Kí nữ vi hậu, bái kì phụ vi Tương Lạc lệnh, mẫu cập tỉ giai hữu thưởng tứ. Tự
thị Đông (Trị) [Dã] vô phục yêu tà chi vật, kì ca dao chí kim tồn yên.
( Sưu thần kí)
Dịch nghĩa
Vùng
Mân trung 闽中ở Đông Việt 东越có ngọn Dung Lĩnh 庸岭, cao mấy chục dặm. trong hang ở khe núi phía tây bắc
có một con rắn lớn, dài 7, 8 trượng, mình to đến hơn chục vây, dân nơi đó vô
cùng sợ. Đô uý quận Đông (Trị) 治 [Dã] 冶 cùng huyện lại các thuộc huyện có không ít người bị hại
chết. Thế là mọi người dùng trâu dê tế bái nhưng vẫn không tránh được hoạ. Rắn có lúc thác mộng cho người, cũng có lúc báo
cho vu chúc, nói rằng muốn ăn thịt đồng nũ khoảng mười hai mười ba tuổi. Đô uý
và huyện quan vì việc đó mà lo lắng, tai hoạ do yêu khí của rắn gây ra không dứt.
Mọi người tìm con gái sinh ra trong nhà nô tì và con gái nhà tội nhân trước
tiên đem về nuôi, đợi đến kì tế vào mồng 1 tháng 8 thì đưa đến cửa hang. Rắn bò
ra khỏi hang nuốt lấy đồng nữ. Liên tiếp mấy năm đều như thế, đã lấy đi sinh mạng
của 9 đồng nữ .
Năm nọ,
mọi người tìm đồng nữ để tế rắn, nhưng vẫn chưa được. Nhà Lí Đản 李诞 huyện Tương Lạc 将乐
có 6 cô con gái, không có con trai. Cô gái út tên Lí Kí 李寄 tự
nguyện đi ứng mộ. Cha mẹ không đồng ý, Lí Kí nói rằng:
- Cha mẹ không có phúc, chỉ sinh được 6 người
con gái, ngay cả một người con trai cũng không có. Tuy là có con nhưng cũng như
là không có. Con đã không có công cứu cha mẹ như nàng Đề Oanh, lại không thể phụng
dưỡng cha mẹ, chỉ làm lãng phí cơm áo. Sống mà không có ích gì chẳng bằng sớm
chết. Bán con đi có thể có chút ít tiền, lấy tiền đó để phụng dưỡng cha mẹ há
chẳng tốt sao?
Cha mẹ
thương yêu con, cuối cùng vẫn không nghe. Lí Kí tự lén đi, không thể ngăn cấm.
Lí Kí đến
phủ quan xin ban cho một thanh bảo kiếm và một con chó săn. Đến mồng 1 tháng 8,
Lí Kí đến ngồi trong miếu, ôm kiếm dắt chó. Trước tiên lấy nếp vo viên trộn với
mật đặt nơi cửa hang. Rắn bò ra, đầu nó to như cái bồ, mắt như kính đồng lớn
khoảng 2 xích. Rắn ngửi thấy mùi thơm bèn nuốt lấy. Lí Kí liền thả chó, chó
xông lên cắn, Lí Kí từ phía sau dùng kiếm chém rắn bị thương mấy chỗ. Vết
thương khiến rắn đau đớn, nó bèn bò ra đến giữa sân thì chết. Lí Kí vào hang
nhìn thấy đầu lâu của 9 đồng nữ, liền mang hết ra ngoài, đau buồn nói rằng:
- Các chị khiếp nhược nên bị rắn ăn thịt, quả
thực là đáng thương!
Nói
xong, Lí Kí từ từ bước về nhà.
Quốc
vương Đông Việt nghe được chuyện bèn cưới Lí Kí làm vương hậu, bái cha của Lí
Kí làm Tương Lạc lệnh 将乐令, mẹ và các chị đều
được ban thưởng. Từ đó vùng Đông (Trị) [Dã] không còn xuất hiện yêu quái. Ca
dao ca ngợi chuyện Lí Kí chém rắn đến
nay hãy còn lưu truyền.
Chú của người
dịch
1- Siêu: Chữ
này gồm bộ 麥 bên trái và chữ
少 bên phải.
Trong “Khang Hi tự điển” 康熙字典 ghi:
“Quảng vận” 廣韻 phiên
thiết là 尺沼 (xích chiểu); “Tập
vận” 集韻phiên thiết là 齒紹 (xỉ thiệu), đều có âm là 弨 (siêu).
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 12/5/2020
Nguồn
“Sưu thần kí” 搜神记, “Thế thuyết tân ngữ” 世说新语: Tiền Chấn Dân 钱振民
điểm hiệu. Trường Sa: Nhạc Lộc thư xã, 2006.
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật