Dịch thuật: Lai lịch câu nói "Vô nhan kiến Giang Đông phụ lão"

LAI LỊCH CÂU NÓI “VÔ NHAN KIẾN GIANG ĐÔNG PHỤ LÃO”

          “Vô nhan kiến Giang Đông phụ lão” 无颜见江东父老 không có mặt mũi nào gặp các phụ lão ở Giang Đông 江东, dùng để ví với việc nhân vì xấu hổ hoặc vì thất bại mà không có mặt mũi nào gặp người khác. Giang Đông, chỉ phía đông của Ô Giang 乌江, có sự khác biệt trong khái niệm địa lí tồn tại trong hiện tại. Điển cố này liên quan đến Tây Sở Bá Vương Hạng Vũ 西楚霸王项羽. Câu nói có xuất xứ từ trong Sử kí – Hạng Vũ bản kỉ 史记 - 项羽本纪 của Tư Mã Thiên 司马迁thời Tây Hán:

          Hạng Vương tiếu viết: ‘Thả Tịch dữ Giang Đông tử đệ bát thiên nhân độ Giang nhi tây, kim vô nhất nhân hoàn, túng Giang Đông phụ lão lân nhi vượng ngã, ngã hà diện mục kiến chi?’

          项王笑曰: ‘且籍与江东子弟八千人渡江而西, 今无一人还, 纵江东父老怜而王我, 我何面目见之?’

          (Hạng Vương cười nói rằng: ‘Vả Tịch tôi cùng với 8000 con em Giang Đông vượt Trường Giang tiến về phía tây, nay không một ai trở về, cho dù phụ lão Giang Đông thương tôi muốn lập tôi làm vương, tôi còn có mặt mũi nào mà gặp họ?’)

          Hậu kì Hán Sở giao tranh, Hạng Vũ binh bại ở Cai Hạ 垓下, chỉ dẫn theo hơn 800 kị binh xông phá trùng vây. Trong quá trình bôn đào về phía nam, trên đường gặp một ông lão, hỏi đường đi, ông lão nói rằng: “Đi về bên trái”. Sau đó bị sa vào đầm lầy, quân Hán đuổi theo, thế là diến ra một trận huyết chiến. Hạng Vũ tả xung hữu đột, giết chết không ít quân Hán. Tướng sĩ quân Hán thấy Hạng Vũ dũng mãnh như thế, trong một thời gian không dám tiến đến gần, chỉ từ xa mà hô giết.

          Đến bên bờ Ô Giang, Đình trưởng Ô Giang chèo một chiếc thuyền nhỏ tới, nói với Hạng Vũ:

          - Đại vương, ngài mau lên thuyền qua bên Giang Đông đi! Giang Đông tuy nhỏ, nhưng cũng có đất đai hơn ngàn dặm, mấy chục vạn nhân khẩu, ngài có thể xưng vương nơi đó.

          Hạng Vũ nghe qua, cười nói rằng:

          - Lúc đầu tôi cùng 8000 con em Giang Đông vượt Trường Giang tiến về phía tây, nay không một ai  trở về. Cho dù phụ lão Giang Đông thương tôi, muốn lập tôi làm vương, tôi còn có mặt mũi nào mà gặp họ?

          Nói xong, Hạng Vũ đem con ngựa Ô chuy 乌骓yêu quý tặng cho Đình trưởng, rồi quay người tử chiến với quân Hán. Riêng một mình Hạng Vũ giết chết mấy trăm quân Hán, bản thân cũng bị trúng mấy chục nhát đao, cuối cùng rút kiếm tự vẫn bên bờ Ô Giang.

          Đó chính là lai lịch của câu nói “Vô nhan kiến Giang Đông phụ lão”

                                                              Huỳnh Chương Hưng

                                                              Quy Nhơn 03/5/2020

Nguyên tác Trung văn

Trong quyển

THÚ VỊ VĂN HOÁ TRI THỨC ĐẠI TOÀN

趣味文化知识大全

Thanh Thạch 青石 biên soạn

Trung Quốc Hoa kiều xuất bản xã, 2013