Dịch thuật: Đầy nhà vang tiếng ruồi xanh (581) ("Truyện Kiều")

ĐẦY NHÀ VANG TIẾNG RUỒI XANH (581)

          Ruồi xanh: cũng chính là nhặng xanh, tiếng Hán là “thanh dăng” 青蠅 hoặc “thương dăng” 蒼蠅, loài này thường kiếm ăn ở những nơi dơ bẩn.

Trong Kinh Thi phần Tiểu nhã 小雅 có bài Thanh dăng 青蠅, “thanh dăng” ở đây ví bọn sàm nhân. Bài này khuyên người cầm quyền chớ nghe những sàm ngôn. Toàn bài có 3 chương, mỗi chương 4 câu. Mở đầu mỗi chương đều là câu:

Doanh doanh thanh dăng

營營青蠅

(Bầy nhặng xanh bay loạn xạ phát ra tiếng nghe “ong ong”)

          Thành ngữ “thanh dăng chi điếu” 青蠅之吊, “thanh dăng điếu khách” 青蠅吊客 tức sau khi chết chỉ có loài nhặng xanh đến điếu, ý nói người mà lúc sống không có tri kỉ bạn bè. Và “thanh dăng nhiễm bạch” 青蠅染白, “thanh dăng điểm bích” 青蠅點璧, “thanh dăng điểm tố” 青蠅點素 ý nói hạng tiểu nhân dùng sàm ngôn vu hại người tốt.

Đầy nhà vang tiếng ruồi xanh

Rụng rời khung dệt, tan tành gói may

(“Truyện Kiều” 581  – 582)

Ruồi xanh: Con nhặng xanh hay kiếm ăn ở chỗ bẩn thỉu. Đây chỉ bọn sai nha cũng như con nhặng xanh.

(Đào Duy Anh: “Từ điển Truyện Kiều”, nxb Khoa học xã hội, Hà Nội – 1989)

Trong “Kim Vân Kiều” (Đoạn trường tân thanh) do Bùi Khánh Diễn chú thích, ghi rằng:

          Thi kinh: Thương nhăng chi thanh thương sàm dã.

          詩經: 蒼蠅之聲傷讒也

          (Kinh Thi: Tiếng nhặng xanh ý nói thương người phải dèm chê)

(Sài Gòn: nxb Sống Mới, 1960)

Xét: Trong Truyện Kiều, “ruồi xanh” ví bọn sai nha ăn bẩn.

Bản “Kim Vân Kiều” (Đoạn trường tân thanh) do Bùi Khánh Diễn chú thích, câu 582 là:

Rụng rời khung dệt, tan tành GỐI may

                                                                Huỳnh Chương Hưng

                                                                Quy Nhơn 01/5/2020