CẠN DÒNG LÁ
THẮM, DỨT ĐƯỜNG CHIM XANH (268)
Chim xanh: tức
“thanh điểu” 青鸟. Hán Vũ Đế 汉武帝vô cùng nhiệt tâm
trong việc cầu thần bái Phật, mê tín trường sinh bất lão. Tuy nhiều lần bị
phương sĩ gạt, nhưng vẫn không giảm.
Ngày mồng
7 tháng 7 một năm nọ, Hán Vũ Đế một mình trai giới ở điện Thừa Hoa 乘华. Lúc giữa trưa nhìn thấy có hai con chim xanh từ xa
bay tới, bay vòng vòng một hồi lâu sau đó đậu ở trong sân.
Hán Vũ
Đế nhìn kĩ, hai con chim này giống phụng hoàng, lông ở cổ sắc đỏ tươi như lửa,
mắt đem như hạt trân châu, bộ lông trên thân và ở đuôi xanh biếc.
Hán Vũ
Đế chưa từng thấy qua loài chim đẹp như thế, bèn hỏi thị thần Đông Phương Sóc 东方朔 đang
hầu bên cạnh:
- Đó là chim gì vậy? sau trước giờ trẫm chưa
thấy qua, nó tượng trưng cho điều gì?
Đông
Phương Sóc đáp rằng:
- Hai con chim này gọi là “thanh điểu” là sứ
giả của Tây Vương Mẫu. Khoảng buổi chiều, Tây Vương Mẫu nhất định sẽ giáng lâm,
Xin bệ hạ sai nội thị quét dọn cung viện cho sạch sẽ.
Hán Vũ
Đế nghe nói Tây Vương Mẫu sắp đến điện Thừa Hoa, vô cùng vui mừng, lập tức lệnh
cho nội thị quét dọn cung viện sạch sẽ.
Qua
một lúc sau, Đông Phương Sóc chỉ đám mây nói rằng:
- Bệ hạ, ngài nhìn xem, đám mây sắc tía đang dập dờn bay đến điện Thừa
Hoa, nhất định Tây Vương Mẫu giáng lâm!
Hán Vũ
Đế ngước nhìn, chỉ thấy một chiếc xe sắc tía từ trên trời giáng xuống, 8 cặp ngọc
nữ phân làm hai hàng đứng hai bên, hai con chim xanh đứng sau xe. Trong xe một
nữ thần dung mạo đoan trang tú lệ, phong hoa tuyệt đại đang ngồi. Hán Vũ Đế say
nhìn đến nỗi mắt hoa thần mê, trong nhất thời không biết phải như thế nào. Tây
Vương Mẫu lấy ra một cành đào 3000 năm mới kết trái tặng cho Hán Vũ Đế, chúc Vũ
Đế trường sinh bất lão, sau đó dẫn đám ngọc nữ và thanh điểu nhẹ nhàng bay đi.
Về sau,
điển cố “Thanh điểu sứ giả” 青鸟使者này dùng để chỉ
tiên đạo hoặc đặc sứ của tình yêu.
(Trương Lỗi 张磊)
(Hán Vũ cố sự 汉武故事)
Trong tác phẩm văn học, “chim
xanh” dùng để ví sứ giả của tình yêu.
Thâm nghiêm,
kín cổng cao tường
Cạn dòng lá
thắm, dứt đường chim xanh
(“Truyện Kiều” 267 – 268)
Vẻ chi một
đoá yêu đào
Vườn hồng chi
dám ngăn rào chim xanh
(“Truyện Kiều” 503 – 504)
Chim xanh: Hán Vũ Đế đang ngồi chơi, có con chim xanh bay đến.
Đông Phương Sóc nói: “Đó là sứ giả của Tây Vương Mẫu đến”. Sau người ta lấy chữ
“chim xanh” để chỉ người đưa tin, chủ yếu là người làm mối.
Xét: Trong “Tư liệu Truyện Kiều - Bản Duy Minh Thị 1872” do GS Nguyễn Tài Cẩn
phiên Nôm, câu 267 là:
Thâm nghiêm kín CỐNG cao tường
Và câu 503 là:
VĨ chi một đoá yêu đào
(Nxb Đại học quốc gia Hà Nội, 2002)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 27/02/2020
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật