NGỰA XE NHƯ NƯỚC, ÁO QUẦN NHƯ NEN (48)
Niên hiệu Kiến Sơ 建初 nguyên
niên, Hán Chương Đế 汉章帝muốn phong tước cho bà con bên ngoại, Mã thái hậu 马太后 không
đồng ý. Mùa hè năm sau, đại hạn, có người phân tích tai hoạ đó cho rằng nguyên
do là không phong tước cho ngoại thích. Người quản sự việc nhân đó mới dâng tấu,
nên theo cựu điển, phong tước cho ngoại thích. Thái hậu ban chiếu không đồng ý,
trong chiếu có câu:
Tiền quá Trạc Long Môn Thượng, kiến ngoại
gia vấn khởi cư giả, xa như lưu thuỷ, mã như du long.
前过濯龙门上, 见外家问起居者, 车如流水, 马如游.
(Hôm trước đi qua Trạc Long
Môn Thượng 濯龙门上, nhìn thấy người bên ngoại đến thăm nhà mẹ ta, dẫn
theo rất nhiều nô bộc, có thể nói, xe nhiều như nước chảy, ngựa nhiều như rồng bơi )
(“Hậu Hán thư – Bản kỉ - Hoàng hậu kỉ thượng” 后汉书 - 本纪 - 皇后纪上)
Thành
ngữ “xa thuỷ mã long” 车水马龙 hoặc “mã long xa thuỷ” 马龙车水, xe chạy như nước chảy liên tục không dứt, ngựa nối đuôi nhau như rồng
bơi, hình dung cảnh tượng phồn hoa náo nhiệt.
Dập dìu, tài tử giai nhân
Ngựa xe như nước, áo quần như nen
(“Truyện Kiều” 47 –
48)
Ngựa xe như nước: ngựa và xe tấp nập như nước chảy.
(Đào Duy Anh: “Từ điển Truyện Kiều”, nxb Khoa học xã hội,
Hà Nội – 1989)
Trong “Kim
Vân Kiều” (Đoạn trường tân thanh) do Bùi Khánh Diễn chú thích, khi chú câu
48, ghi rằng:
Hán thư: Xa như lưu thuỷ, mã như du long, y
quan tắc lộ.
漢 書: 車如流水, 馬如游龍, 衣冠塞路
(Sách
Hán: Xe như nước chảy, ngựa như cỏ dong, quần áo đầy đường)
(Sài Gòn: nxb Sống Mới,
1960)
Xét: Câu 48 trong “Truyện Kiều” Nguyễn Du lấy ý từ thành
ngữ “xa thuỷ mã long”.
Bản “Từ điển Truyện Kiều” của
Đào Duy Anh, nxb Văn hoá thông tin, Hà nội – 2000, và trong “Kim Vân Kiều” (Đoạn trường tân thanh)
do Bùi Khánh Diễn chú thích, câu 48 này là:
Ngựa xe như nước, áo quần như NÊM
Trong “Tư liệu Truyện Kiều - Bản Duy Minh Thị 1872” do GS Nguyễn Tài Cẩn
phiên Nôm, câu 48 là:
Ngựa xe như nước, áo quần như NEN
Huỳnh Chương Hưng
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật